sledeća tema »

[Angelina]

**

T R Š I Ć

Kuća Vuka Karadžića

Na desetak kilometara od Loznice, u podnožju planine Gučeva, rasuto je jadarsko seoce Tršić, rodno mesto oca naše novije književnosti Vuka Stefanovića Karadžića. Od Vukove porodice u Tršiću nema nikoga. Krajem XIX veka zapustela mu je i do temelja propala i sama kuća. Između dva svetska rata raspoznavalo se još samo ognjište, na koje su meštani bili postavili veliku hrastovu krstaču.
 
Godine 1933 kulturno-prosvetna društva iz Loznice i Šapca obnovila su, iz osnrva Vukovu kuću iznad sačuvanog ognjišta. Godine 1948 država je otkupila okolno imanje, koje je nekad pripadalo Vukovoj porodici, podigla još dve zgrade, i zasadila dvorište plemenitim voćkama.—


Tekst: Spomenici kulture | Urednik: MILORAD PANIĆ SUREP | Prosveta, Beograd 1951
Fotografija: panoramio.com

[Angelina]

**

T R Š I Ć

Tragovi Vukovog detinjstva

...Dolinom reke Žeravije, u pitomom i bregovitom okruženju, nalazi se raštrkano selo Tršić. Verovatno bi odavno doživelo sudbinu većine napuštenih sela u okolini da nije imalo tu (istorijsku) sreću da je u njemu svet ugledao (1787) Vuk Stefanović Karadžić, veliki reformator srpskog jezika i utemeljivač današnjeg fonetskog pisma. Oko njegove rodne kuće, danas spomen-doma, selo je opstalo i postalo mesto u koje se slivaju reke radoznalaca, posebno u septembru kad se ovde održava nadaleko poznati Vukov sabor.

Mada je Vukova kuća gorela u turskom ognju tačno deset puta, na tom mestu danas se nalazi nova, onakva kakva je bila dok je on tu provodio detinjstvo. U ovom svojevrsnom etnografskom muzeju moguće je videti kako se ovde živelo s kraja 18. veka. Do nje se stiže prelepom pešačkom stazom i za namernika je uvek otvorena. A kroz samo selo vodi Vukov put nauke, staza sa 32 obeliska koji simbolično ispisuju život čoveka koji je ogromno blago narodne književnosti tako uspešno pokazao svetu.

143 km zapadno od Beograda


"100 dobrih razloga da posetite Srbiju" | Turistička organizacija Srbije
Za izdavača Mišo Vujović, direktor i glavni urednik | "Princip Bonart Pres"
Tekstovi: Petar Milatović i arhiva "Princip Bonart Pres"

Fotografija sa interneta nepoznatog autora

[Angelina]

**

T R Š I Ć

Selo 9 km jugoistočno od Loznice. Rodno mesto velikana srpske književnosti i kulture Vuka Stefanovića Karadžića. U selu se nalazi etnografski park sa spomen-kućom i više drugih građevina narodne arhitekture, kao i objekata namenjenih posetiocima. Prilikom izgradnje spomen-parka u dolini rečice Žeravije naročita pažnja bila je usredsređena na to da se trajno obeleži i sačuva uspomena na Vuka i njegovo delo, a zatim da se očuvaju prirodna sredina i prostorne vrednosti, koje, srećom, nisu bile ozbiljnije narušene. Na mestu gde je nekad bila kuća porodice Vuka Karadžića, 1933. podignuta je nova brvnara osaćanskog tipa, Vukova spomen-kuća. Povodom stopedesetogodišnjice Vukove smrti (1964), oblikovan je amfiteatar sa pozornicom, a dvestagodišnjici rođenja (1987) Tršić dobija celovit izgled kao kulturno-istorijska spomenička celina, koja sada odgovara potrebama održavanja velikih kulturno-umetničkih priredaba u vreme Vukovog sabora, svake godine oko 20 septembra, i Dečjeg Vukovog sabora. Stvorene su pogodnosti i za organizovanje naučnih skupova, kulturnih, prosvetnih i drugih priredaba, i za prijem velikog broja posetilaca, naročito učenika.

Središnje mesto ovog osobitog etnografskog spomen-parka je Vukova kuća, zapravo rekonstruisana kuća porodične zadruge sa okućnicom, kakve su bile uobičajene u XIX veku. Preneto je nekoliko originalnih građevina iz okoline da bi se dočarao život u selu Jadra gde je Vuk proveo detinjstvo, stekao prva saznanja i zavoleo narodni život i njegovo stvaralaštvo. Okućnicu čine: dvodelna dinarska brvnara — kuća i soba; vajat, kačara i koš za kukuruz. "Kuća", odeljenje sa otvorenim ognjištem, opremljena je pokućstvom, posućem i uređajima karakterističnim za seoske domove u prošlom veku, a u njoj se nalazi i krst kojim je do obnove, 1933, bilo obeleženo mesto Vukove rodne kuće. I soba je uređena seoskim pokućstvom (krevet, sto, klupa, ikona, gusle), a tu je još i Vukov portret, rad Pavela Đurkovića iz 1816. I drugi objekti u dvorištu opremljeni su stvarima kakve su bile u upotrebi u seljačkim domaćinstvima i u prvim decenijama XX veka. Građevine oko Vukove kuće, kao i druge zatečene i u spomeničku celinu prenete zgrade narodne arhitekture, nisu iz prve polovine XIX veka. Tako starih zgrada u Srbiji je sačuvano izuzetno malo. Ali narodno graditeljstvo se do pre nekoliko decenija kretalo u okvirima tradicionalne kulture i nije pretrpelo velike arhitektonske promene, nego je, naprotiv, sačuvalo mnoga nekadašnja obeležja.

Kulturna riznica SRBIJE | sastavio i uredio Jovan Janićijević
IDEA | Beograd, 2005.

Fotografije: Kamp/Tršić