sledeća tema »

[Angelina]

**

VRANJE

KAKO PREMOSTITI LJUBAV

Ako je igde prigodnije doživeti boje, zvuke i miris juga, onda je to ovde gde su se izmešale istorija, kultura, mentalitet, običaji, arhitektura. I gde se u gradskom grbu ugnezdio Beli most, po davnašnjoj legendi simbol ljubavi između Ajše, bogate Turkinje, i srpskog čobanina Stojana. I danas je na njemu mermerna ploča koja svedoči da je most podigla Ajša "da oprosti njene grehe i grehe njenih roditelja". Predanje veli da je ljutiti Selim-beg potegao pištolj želeći da ubije nesuđenog zeta, ali se devojka bacila i primila njegov kuršum. Pre nego što je izdahnula, tražila je da se od njenog miraza preko Vranjske reke podigne most. Tako je i bilo.

Vranje se, inače, u pisanim dokumentima prvi put pominje 1093. u čuvenoj "Aleksijadi" Ane Komnine, a srpskoj srednjovekovnoj državi pripojio ga je kralj Milutin u godini svog stupanja na presto, 1282. Dugo i predugo, 422 godine, bio je u sastavu osmanlijske države i tragovi njenog prisustva i danas su vidljivi, pre svega u nekoliko očuvanih kuća u samom centru grada. Tu je Pašin konak sa dva zdanja: Selamluk, gde je smešten Narodni muzej, i Haremluk, koji je pretvoren u elitni restoran zapadnog tipa s orijentalnim ambijentom. S oboda grada često se čuje parajući zvuk trube, meštani sviraju čim uzmognu da drže trubu te ne čudi što odavde potiču glasoviti orkestri i trubači.
 
U blizinije Vranjska banja (10 km), jedna od najstarijih u Srbiji, s gotovo najtoplijom mineralnom vodom u Evropi, od 96 do 110 Celzijusovih stepeni.




"100 dobrih razloga da posetite Srbiju" | Turistička organizacija Srbije
Za izdavača Mišo Vujović, direktor i glavni urednik | "Princip Bonart Pres"
Tekstovi: Petar Milatović i arhiva "Princip Bonart Pres"

[Angelina]

**

VRANJE

Vranje je već u srednjem veku bilo poznato mesto i trgovački centar na važnom putu kroz moravskovardarsku dolinu. Pred kraj XI veka osvojio ga je župan Vukan, potom je ponovo pripalo Vizantiji, ali ga je Milutin povratio i ono je do 1455 godine bilo neprekidno u sastavu srednjevekovne srpske države. Otada pa do 1878 godine Vranje je ostalo pod turskom vlašću. Iz ovoga vremena očuvano je u samoj varoši nekoliko arhitektonskih objekata koji su karakteristični spomenici turske građevinske delatnosti u našoj zemlji.
 
P a š i n  k o n a k.  U Pionirskoj ul. br. 1 nalaze se dve zgrade bivšeg Pašinog konaka. Obe građevine podignute su oko 1765 godine. I u prizemlju i na spratu imaju velike holove povezane uzanim i strmim drvenim stepenicama. Iz ovih holova ulazi se u prostrane sobe sa bogato ukrašenim tavanicama od drveta. Između ugaonih soba postavljene su odžaklije.  U l i č n a  z g r a d a, u koju se ulazi kroz jedan pokriven trem, služila je za stanovanje paši i njegovoj muškoj pratnji (selamluk).  D v o r i š n a  zgrada je čist pretstavnik simetričnog tipa stare balkanske kuće sa jako ispadajućom strejom. Hol na spratu ima polukružno proširenje koje je služilo za divananu. U ovoj zgradi stanovale su žene (haremluk). — Obe građevine pretrpele su u toku vremena znatne izmene u svom spoljnjem i unutrašnjem izgledu, ali su ipak dosta dobro očuvane.

U ulici Devet Jugovića nalazi se  t u r s k i  m o s t  koji vodi preko gradske reke. Ovaj mali most sa jednim lukom zidan je od lepo obrađenog kamena. Na strani koja vodi u varoš ima uzidanu kamenu ploču sa natpisom na turskom jeziku.
 
U neposrednoj blizini mosta stoji mala  č e s m a  Đ e r e n k a. Zidana je od kamena i ima veoma lepe razmere.
 
S t a r i  a m a m  u ulici Petog Kongresa br. 28 potiče verovatno sa kraja XVIII veka. Građevina je očuvala svoj prvobitni izgled, ali se nalazi u dosta trošnom stanju. Po unutrašnjem rasporedu podeljena je na tri glavna dela. Između velike svlačionice i uzane prostorije za rezervrare sa vodom nalazi se prostor za kupanje koji je u sredini zasveden poluobličastim kubetom.

SPOMENICI KULTURE | Urednik: MILORAD PANIĆ SUREP | Prosveta, Beograd 1951

[Angelina]

**

VRANJE

Haremluk, Vranje

Fotografija: "100 dobrih razloga da posetite Srbiju" | Turistička organizacija Srbije