sledeća tema »

[Angelina]

*




JELISAVETA NAČIĆ
(Beograd, 31.12.1878 — Dubrovnik, 06.06.1955)


Talentovana graditeljka Beograda

Odvažna dama Jelisaveta Načić, odabrala je za sebe u mnogome neobičan i nesvakidašnji životni put. Rođena je u bogatoj i uglednoj porodici u Beogradu 1987. godine, školovala se sa uspehom i nakon gimnazije odlučila da upiše fakultet. To je bila velika retkost u zemlji u kojoj je u vreme smene vekova jedva sedam procenata žena bilo elementarno pismeno. Baš te, 1896. godine, kada je Jelisaveta stasala za studije, u Beogradu je otvoren poseban arhitektonski odsek na novoosnovanom Tehničkom fakultetu Velike škole u Beogradu. Do tada su studenti radi studija arhitekture odlazili u inostranstvo, u velike srednjoevropske univerzitetske centre, pa se vraćali u domovinu i zapošljavali u Ministarstvu građevina. Tako Jelisaveta postaje prva žena koja je u Srbiji upisala ovaj tipično muški fakultet, a 1990. godine deo prve generacije diplomiranih studenata i prva žena diplomirani ashitekta u Srbiji. [...]

Autor teksta: Bojana Ibrajter Gazibara, istoričar umetnosti
Извор: Žene u arhitekturi | Savremena arhitektura u Srbiji posle 1900.


* * *

"...Iako je njen radni vek kratko trajao — od diplomiranja, do odvođenja u logor Nežider 1916. godine, Jelisaveta Načić je u savremenoj memoriji grada prisutna pre svega značajnim i raznolikim arhitektonskim ostvarenjima, od kojih je najveći broj prepoznat od strane stručnjaka i zaštićen kao kulturno dobro ili uživa status prethodne zaštite. Oprobala se kao urbanista, projektovala je značajne javne, ali i privatne objekte, bavila se sakralnom i industrijskom arhitekturom, interesovala se za izgradnju ekonomičnih zgrada za kolektivno stanovanje radnika...

Zorica Janković

Fotografija: Politikin zabavnik

[Angelina]

**

JELISAVETA NAČIĆ


Prva nastava arhitekture u Srbiji počinje na Liceju 1841. godine, i to predmetom Građanska arhitektura. Pet godina kasnije, biće osnovana i prva Inžinjerska škola u Srbiji, koja je bila u rangu fakulteta i koja će vrlo brzo prestati sa radom. Licej će, međutim, 1863. godine postati Tehnički fakultet, iako interesovanje studenata neće naročito porasti. Za prvih pet godina, diplomiraće svega osamnaest studenata. Konačno, 1896. Godine, Beograd će dobiti i Arhitektonski odsek na Tehničkom fakultetu, a početkom dvadesetog veka i prve arhitekte školovane u Srbiji. Jedna odnjih biće i prva žena arhitekta — Jelisaveta Načić.

Jelisaveta Načić je rođena 31. decembra 1878. godine u porodici beogradskog trgovca, kao jedno od najmlađe dece. Nakon položene mature, kao odličan đak, Jelisaveta će se 1896. godine upisati na tek otvoreni Arhitektonski odsek Tehničkog fakulteta. Ovakva odluka bila je pravi podvig za ženu u maloj Srbiji krajem devetnaestog veka, kada je preovladavalo mišljenje da žena ne bi trebalo da radi ili bi se u najboljem slučaju mogla školovati isključivo za učiteljski ili nastavnički poziv.

No, odlučivši se za ovu vrstu studija, Jelisaveta Načić će, kao izuzetno vredan đak, već 1900. godine, u svojoj dvadeset i drugoj godini, diplomirati. Iste godine biće postavljena na mesto crtača u Ministarstvu Građevina. Položaju kaznog činovnika bio joj je nedostupan. Naime, prema ondašnjim zakonima, ukazni činovnik mogao je postati samo onaj ko bi odslužio vojni rok. Zato će Jelisaveta 1902. godine položiti stručni ispit i postati jedan od arhitekata Beogradske opštine, gde će vredno raditi sve do izbijanja Prvog svetskog rata.

Beograd je na prelazu devetnaestog u dvadeseti vek, zahvaljujući povoljnim političkim i ekonomskim prilikama, menjao svoje obličje. 1887. i 1897. godine doneti su stroži zakoni u vezi sa izgradnjom prestonice. Donet je i Građevinski pravilnik za varoš Beograd i ustanovljena arhiva Građevinskog odbora Opštine grada Beograda, delimično sačuvana i do danas. Ova arhiva će nam pružiti dragocenije podatke o arhitekturi prestonice do 1914. Godine, kao i o njenim tvorcima.

Prve generacije školovanih arhitekata donose sa sobom i nove tendencije u stilskom shvatanju arhitekture. 1900. godina sa sobom donosi francusku dekorativističku arhitekturu kao direktan uticaj poslednje Pariske izložbe, jugendstil Minhena, bečku secesiju… Pored toga, dolazi i do obnove srpsko-vizantijskog stila u arhitekturi i njegove šire primene. Armirani beton, kao novi građevinski materijal, poput Evropske arhitekture, zagospodariće i arhitekturom Beograda dvadesetog veka. Jedan od nosilaca novih tendencija u arhitekturi, naprelazu dva veka bila je i Jelisaveta Načić.

Njen prvi rad u Beogradskoj opštini bilo je izvođenje radova na uređenju Malog Kalemegdana, i to prema projektu tada čuvenog arhitekte Dimitrija T. Leka. Velike, dekorativne, kamene, barokne stepenice kojima se sa Savske Aleje silazilo u Parisku ulicu, kao i ograda Savske aleje sa vazama na kamenim postamentima, stilizovanim pod uticajem secesije — koja će biti porušena u Prvom svetskom ratu, delovi su projekta uređenja Velikog Kalemegdana što je, pored projekta za uređenje Terazija, još jedan od prvih arhitektonskih poduhvata Jelisavete Načić.

Međutim, kao njeno najveće delo za četrnaest godina stručnog rada u Beogradu, ostaje školska zgrada u Ulici 7. jula broj 7, iz 1906. godine, u kojoj se danas nalazi Osnovnaškola "Kralj Petar I". Na tom mestu se nekada nalazila čitaonica i stara zgrada Osnovne škole. Zdanje je urbanistički dobro postavljeno i veoma dobro proporcionisano.

Sastoji se od prizemlja i jednog sprata, sa prilično visokom atikom sa balustradama. Zastupljeni su renesansni i barokni motivi — a čitava građevina je rešena akademski, u eklektičnoj arhitekturi. Osnovni motiv građevine je bogato dekorisan ugaoni deo, duboko zasečen, u kome je smeštena svečana sala sa glavnim ulazom. Na fasadi se nalaze i portreti Vuka Karadzića i Dositeja Obradovića. 1923. godine, u ovoj zgradi biće održana i prva košarkaška utakmica u Beogradu. Eklektična arhitektura na klasičnim osnovama, akademski koncipirana, i dalje se nalazila na vlasti i ovo delo Jelisavete Načić je u potpunosti u duhu toga vremena.

Jedan od njenih većih radova jeste i jedno delo iz oblasti sakralne arhitekture. Pored osvojene treće nagrade na konkursu raspisanom za crkvu u Topoli, Jelisaveta Načić će izgraditi za Beograd i projekat crkve Aleksandra Nevskog. Izgradnja ovog objekta je započeta pred sam Balkanski rat. Međutim, rat je prekinuo izgradnju crkve kod sokla i nakon rata, planove će prepraviti drugi arhitekta, te će crkva u izmenjenom obliku biti dovršena tek 1930. godine. Delo iz opusa sakralnih objekata prve žene arhitekte jeste i mala crkva u Štimlju na Kosovu.

Od javnih građevina, tačnije građevina iz oblasti bolničke arhitekture, Jelisaveta Načić je projektovala i bolničku zgadu Prve bolnice za tuberkulozne bolesnike u Srbiji. Bolnica je projektovana u okviru kompleksa bolnica na Zapadnom Vračaru. Nažalost, oštećena u Prvom svetskom ratu, zgrada je odmah nakon rata i porušena.

Jelisaveta Načić se oprobala i u oblasti projektovanja stambene arhitekture. Oprobala se, kako u projektovanju kolektivnih zgrada, tako i u projektovanju malih porodičnih kuća. 1911. godine Opština je, prema njenim projektima, izgradila i prve radničke stanove u dvospratnoj zgradi, u tada novoprosečenoj, a danas ulici Đure Đakovića. Stanovi su, prema tadašnjim modernim principima, rešeni vrlo komforno i funkcionalno, sa savremenim uslovima higijenskog stanovanja. Jednostavne fasade, oživljene su naizmenično postavljenim trouglastim zabatima u visini krova. Ova građevina postoji i danas.

Pored ovog zdanja, poznat je i još jedan projekat kolektivne stambene zgrade koji je načinila Jelisaveta Načić. Reč je o kući Arse Drenovca, na uglu Kosovske i Kondine ulice, koja je projektovana 1907. godine. Sastojala se od prizemlja i jednog sprata, sa stanovima veoma spretno rešenim — sa dva glavna i dva sporedna stepeništa. Motiv koji se nekoliko puta ponavlja na fasadi je zaobljeni ugao, iznad koga se nalazi dekorativni nadzidak u ravni krova, sa okruglim prozorom, lučno završen. Fasada je jednostavna, i, poput projekta "Škole kod Saborne crkve", eklektična sa dekoracijom pod uticajem renesanse i baroka.

Pored svoje službe, Jelisaveta Načić se bavila i poslovima privatnog projektanta za individualne stambene zgrade. Od porodičnih zgrada, trebalo bi naročito istaći kuću Marka Markovića u Gospodar Jovanovoj 45a, iz 1904, i kuću Božidara Krstića u ulici Đure Daničića 3, takođe iz 1904.godine. Obe građevine su prizemne, sa bogatom plastičnom dekoracijom sa motivima renesanse. Što se kuće Zorke Arsenijević tiče, u Lominoj 46, na ovom zdanju iz 1907. godine oseća se uticaj kasnijih vremena — uglavnom secesije, sa floralnom dekorativnom plastikom.

Period od 1914. do 1916. godine, Jelisaveta Načić je posvetila radu na obnovi oštećenih zgrada. No, jedna će dekorativna građevina projektovana 1913. godine, Jelisavetu Načić koštati karijere. U pitanju je slavoluk, postavljen na Terazijama u čast dočeka pobednika iz Balkanskih ratova, na čijem se jednom delu nalazio natpis "Još ima neoslobođenih Srba". Prema predanju, zbog ove rečenice, Načićevu će okupatori iz Prvog svetskog rata internirati u logor Nežider u Mađarskoj. U logoru će upoznati internirca, velikog patriotu i intelektualca, profesora Luku Lukaija.

Njena aktivnost kao arhitekte zauvek je prekinuta. Nakon udaje za Lukaija, odlazi u Skadar, gde mu pomaže u organizaciji gerilske oružane borbe za slobodnu Albaniju. Posle propasti ove akcije, ona će sa Lukaijem otići u Dubrovnik, gde će se 1923. trajno nastaniti. Kao politički emigrant, već vrlo slabog zdravlja, Lukai ubrzo umire. Ostatak života, Jelisaveta Načić posvetiće vaspitanju deteta. Do 1955. godine uživala je penziju koja joj je nakon Drugog svetskog rata dodeljena na predlog Saveza Arhitekata Jugoslavije, kao znak priznanja za njen rad kao arhitekte i rodoljuba. Umrla je 6. maja 1955. godine u Dubrovniku.

Glavne podatke o njenom životu sačuvao je Milan Minić, čuveni Beogradski arhitekta, koji je lično poznavao.

Jelisaveta Načić, sama po sebi, predstavlja osobenost beogradske istorije arhitekture. Bila je to prva žena koja je, diplomiravši na Tehničkom fakultetu, prokrčila put mnogim kasnijim generacijama žena graditelja. Ona je ujedno i prva žena graditelj starog Beograda koja je radila na ulepšavanju, tada još malog grada, prestonice Srpske države. Put afirmacije arhitekture kao profesije u kojoj svoje mesto mogu pronaći i žene, bio je težak i trnovit, a sve zahvaljujući mnogobrojnim predrasudama jednog konzervativnog društva sa početka dvadesetog veka, u kome je živela. Ipak, Jelisaveta Načić će uspeti da izvojuje sebi mesto priznatog i cenjenog stručnjaka i svojim delima utisne snažan autorski pečat i prepoznatljiv osobeni izraz.

Jelisaveta Načić, pionir ženske arhitekture bila je i učesnik stručnih udruženja i manifestacija, kakva je, recimo, bila izložba umetnica Male Antante u paviljonu "Cvijete Zuzorić" 1938.godine. Ova izložba naići će na veliki odjek i u Ljubljani i Zagrebu, ali i u Bukureštu, Klužu, Pragu, Bratislavi i Brnu. Od toga vremena žene će u sve većem broju dolaziti na značajne dužnosti u mnogim stručnim institucijama, ministarstvima, opštinama, tehničkim službama, projektantskim biroima, ili će asistirati čuvenim srpskim graditeljima toga doba. Sve to bila je zasluga velikog arhitekte i jednog od graditelja Beograda — Jelisavete Načić.

Seminarski rad iz istorije arhitekture
JELISAVETA NAČIĆ — ŽIVOT I DELO

Profesor Aleksandar Kadijević        Katarina Marković IU 940067
 
_______________

LITERATURA :

1. Dr Divna Đurić-Zamolo, Graditelji Beograda 1815—1914, Beograd 1981.
2. Dr Divna Đurić-Zamolo, Građa za proučavanje dela žena arhitekata sa Beogradskog Univerziteta, generacije 1896—1940. godine;
   Načić Jelisaveta, PINUS Zapisi 5/1996, Beograd 1996, 43—47

www.scribd.com
Fotografija: Politikin zabavnik

[Angelina]

*
NAŠA PRVA ŽENA ARHITEKTA — JELISAVETA NAČIĆ


DAMA OD LEPIH STEPENICA

U do tada isključivo mušku profesiju zakoračila je smelo. Već posle treće nagrade dobijene na konkursu za crkvu u Topoli i nekoliko izvedenih objekata u Beogradu pokazala je da je arhitektonska profesija u njoj dobila istaknutog člana

Rođena je 1878. godine u Beogradu. Vredna i uporna, tokom školovanja uvek je bila odličan đak. Prva je žena koja se upisala na Tehnički fakultet Velike škole u Beogradu davne 1896. godine. Među prvima je završila Arhitektonski odsek Tehničkog fakulteta Velike škole i tako postala jedan od prvih srpskih arhitekata školovanih u Beogradu. Naime, iste godine kad je Načićeva upisala Tehnički fakultet, na njemu je otvoren i poseban arhitektonski odsek. Do tada su studenti radi studija arhitekture odlazili u inostranstvo. Uglavnom kao državni pitomci, birani su među onima koji su s uspehom završili inžinjerski odsek u Beogradu i pri tom ispoljavali izvesne umetničke sklonosti za arhitekturu.

Prva žena arhitekta u Srbiji, po sticanju diplome, s dvadeset dva proleća, 1900. godine postavljena je za crtača — tehničkog pripravnika u Ministarstvu građevina. Godine 1902, nakon položenog državnog ispita, dobila je mesto arhitekte u Inžinjersko-arhitektonskom odseku Beogradske opštine. U tadašnjoj Srbiji mesto u državnoj službi dobijali su samo oni koji su odslužili vojni rok. Kako žene nisu mogle da služe vojsku, to je značilo da su ta mesta bila namenjena prevashodno muškarcima. Iako je kao svršeni arhitekta na početku karijere morala da radi kao crtač, to je nije obeshrabrilo, već je strpljivo čekala svoju šansu. Ugledavši raspis konkursa za izradu idejnog rešenja za projekat crkve u Topoli, shvatila je da joj se ukazuje željena prilika da pokaže svoje umeće. U izuzetno jakoj konkurenciji, na konkursu je osvojila treće mesto.

Uspeh na tom takmičenju ubrzo joj je doneo nove narudžbine. Ipak, njena karijera trajala je samo šesnaest godina. Za vreme Prvog svetskog rata ona je, kao i njen poznati kolega Jovan Ilkić, odvedena u logor Nežider u Mađarskoj. Uprkos teškim uslovima, boravak u logoru doneo joj je i lepe trenutke. Tu se zaljubila u profesora Luku Lukajiu, albanskog intelektualca i rodoljuba, a potom za njega i udala. Logor je preživela, ali se više nikada nije vratila svojoj profesiji. Umrla je u Dubrovniku 1955. godine.

S TERAZIJA NA KALEMEGDAN
 
Jelisaveta se bavila i arhitekturom i urbanizmom. Radila je na urbanističkom uređenju Malog Kalemegdana po idejnoj skici Dimitrija T. Leka. Takođe joj je poverena izrada detaljnog plana i nadzor nad izvođenjem urbanističkog uređenja Terazijskog platoa. Plan je bio razrada prvonagrađenog konkursnog rešenja Veselina Lučića. Izvođenjem ovog plana Terazije su dobile nov izgled s dve kolovozne trake kaldrmisane drvenom kockom, kružnu rondelu i dva bočna cvetnjaka. Podignuta je i ograda oko skverova, s "granitnim soklom i postamentima, između kojih su bili ukrasni delovi od livenog gvožđa u slobodnim motivima secesije". Stabla starih kestenova su posečena, a umesto njih posađeni jasenovi. Zaslugom inženjera-baštovana Šarla Lerua, među ukrasnim biljem našlo se mesto i za stabla banana. Rešenje Terazija s cvetnim alejama opstalo je sve do 1949. godine. Tom prilikom Terazijska česma premeštena je u Topčider, blizu konaka kneza Miloša, gde će i ostati sve do 1975. godine kad će je posle nove rekonstrukcije Terazija vratiti na njeno prvobitno mesto.

Na Terazijama je planirano i postavljanje fontane s Meštrovićevom statuom "Vesnik pobede". Statuu s grupom figura poznati vajar radio je u velikoj sali Osnovne škole kod Saborne crkve koju je Jelisaveta projektovala. Ovo navodi na zaključak da je Meštrović cenio rad Načićeve i s njom sarađivao oko izrade projekta za uređenje Terazija u vezi s izradom fontane. Sama fontana, započeta 1914. godine, nije završena zbog rata. Skulptura "Pobednika", deo kompozicije planirane za postavljanje na Terazijskom platou, naišla je na zgražavanje ondašnjeg sveta koji se protivio da se statua nagog muškarca postavi na gradskom trgu. Umesto na Terazijama, postavljena je na zapadnom uglu Beogradske tvrđave u Gornjem gradu u čast desetogodišnjice proboja Solunskog fronta, 8. oktobra 1928. godine.

Danas je poznati simbol Beograda.

Pored plana za uređenje Malog Kalemegdana Jelisaveta je za to mesto projektovala i Malo stepenište — postoji i danas, penjemo se njime na Kalemegdan sa strane francuske ambasade. Ovo neobarokno stepenište sa česmom sagrađeno je na početku 20. veka. Izabravši tesani ripanjski kamen zelene boje, ona je ovo stepenište učinila posebno upečatljivim.




MALO STEPENIŠTE postoji i danas na Kalemegdanu preko puta francuske ambasade
 
Projektom zgrade Osnovne škole kod Saborne crkve, kasnije nazvane "Kralj Petar Prvi", u istoimenoj ulici pokazala je svoj nesporni dar i punu projektantsku zrelost. Škola je podignuta u razdoblju od 1905. do 1907. godine na mestu nekadašnje osnovne škole na Varoš kapiji. Iako je zgrada urađena u duhu akademizma s primesama renesanse i baroka, Jelisaveta Načić narušila je neka od akademskih načela pravilnosti kako bi zgradu što bolje prilagodila položaju. Iz tog razloga opredelila se za razuđenu osnovu zgrade s duboko zasečenom fasadom i krilima prema Gračaničkoj, Ulici kralja Petra i porti Saborne crkve. Najviše pažnje poklonila je ugaonoj fasadi koju je skladno ukrasila i završila visokom atikom s balustradama. Na njoj je, između prozorskih lukova prvog sprata, predvidela postavljanje reljefnih portreta Vuka Karadžića i Dositeja Obradovića. Vodeći računa da pored neophodnih sadržaja potrebnih za odvijanje nastave ispuni i odgovarajuće higijenske zahteve za pravilan rad škole, projektom ove zgrade, kako je u to vreme primetio arhitekta Žarko Krstić, građenje školskih objekata postavljeno je "na jednu stručno solidnu osnovu" s usklađenim tehničkim i higijenskim zahtevima. To je jedan od najvažnijih i najuspelijih javnih objekata koje je Načićeva izvela.

I kao što je osnovna škola bila jedna od prvih zgrada namenski građenih za tu svrhu u Srbiji, tako su i radnički stanovi prvenac u beogradskom graditeljstvu. Blok radničkih stanova, koji se nalazi između ulica Đure Đakovića, Komnen Barjaktara, Generala Mahine i Herceg Stepana, sastoji se od dva niza objekata nastalih u različito vreme. Jelisaveta Načić projektovala je niz objekata s frontom iz ulica Đure Đakovića i Gundulićevog venca. Izvedeni 1910. i 1911. godine, bili su početak planirane, ali ne i do kraja sprovedene akcije Beogradske opštine da reši nestašicu jeftinih stanova za siromašnije stanovništvo. Važno je napomenuti da je to prvi slučaj na Balkanu da se pristupilo građenju uslovnih stanova namenjenih za smeštaj radnika i da ih je radila prva Srpkinja, arhitekta Beogradske opštine. Drugi niz objekata nastao je 1924. godine i dobro se uklopio s prvobitnim, obrazujući tako skladnu blokovsku celinu. U kompoziciji ovih jednospratnih bezornamentnih zgrada ističu se vešto modelovani krovovi s nadstrešnicama i fasadnim zabatima.

ZBOG SLAVOLUKA U LOGOR

U blizini ovih stanova nalazi se još jedno Jelisavetino delo, ovog puta iz oblasti sakralne arhitekture: Crkva Aleksandra Nevskog u Francuskoj ulici broj 39. Počela je da se gradi 1912. godine po Jelisavetinom projektu u srpsko-vizantijskom stilu. Prvi svetski rat prekinuo je gradnju crkve. Kasnije je nastavljena po izmenjenom projektu. Od prvobitnog plana ostao je, pisao je Slobodan Bogunović, "trolisni oblik osnove s tri apside... i jednim kubetom iznad naosa". Građevinski radovi završeni su 1929. godine, a ikonostas, pregrada između oltara i ostalog dela crkve, ukrašena po naročitom i utvrđenom redu i rasporedu ikonama, postavljen je 1930. godine. On nije rađen posebno za ovu crkvu, već je bio predviđen za zadužbinu Karađorđevića na Oplencu, pa je poklonjen Crkvi svetog Aleksandra Nevskog. Ovde se čuvaju i mnoge relikvije iz 19. i 20. veka (ikone, kultni predmeti, knjige), kao i velika slika s likom svetog Aleksandra Nevskog, delo velikog poljskog slikara Jana Matejka nastalo oko 1890. godine.

Kao opštinski arhitekta projektovala je 1912. godine i Paviljon za tuberkulozne bolesti, oštećen za vreme Prvog svetskog rata i porušen 1919. godine. To je bila prva bolnica za tuberkulozne bolesti u Srbiji. Jelisaveta Načić projektovala je i prvu kružnu peć i druga postrojenja za izradu opeke koju je opština izgradila u "Prokopu" kod zemljanog majdana. Ovaj objekat danas ne postoji, srušen je za vreme Prvog svetskog rata. Srušena je i kuća Arse Drenovca koja se nalazila na uglu Kosovske i Kondine ulice, kao i kuća M. Protića u dvorištu Birčaninove broj 13. Vremenu i prolaznosti odolevaju kuća knjižara Marka Markovića na uglu Kapetan-Mišine i Jovanove 45-a, izgrađena 1904. godine, i kuća Z. Arsenijevića u Lominoj ulici broj 46. Projektovala je i malu spomen-crkvu u Štimlju na Kosovu koju je sagradila Naka Spasić, predsednica Kola srpskih sestara.
 
Godine 1913. Jelisaveta Načić projektovala je i Terazijski slavoluk, postavljen na Terazijama u čast povratka srpske vojske iz balkanskih ratova. Ostalo je predanje da su je zbog natpisa "Još ima neoslobođenih Srba", ispisanog u jednom delu tog slavoluka, okupatori prognali za vreme Prvog svetskog rata u logor Nežider. Prvi svetski rat prekinuo je njen plodan rad. Ipak, sve do progona u logor 1916. godine, radila je na obnovi neprijateljskom artiljerijom oštećenih zgrada u Beogradu. Nakon povratka iz logora ova hrabra, uporna i darovita žena, koja je u ondašnjem patrijarhalnom okruženju svojim radom uspela da izbori mesto priznatog i uvaženog stručnjaka, nikada se više nije vratila svom pozivu. U istoriji srpske arhitekture ostaće upamćena po lepoti dela koja je ostavila i činjenici da je radom i upornošću stalno pomerala granice bivajući u mnogo čemu prva.

Za fotografiju stepeništa zahvalni "Slučajnom šetaču" i "Kasini"

Autor: Svetlana Dimitrijević - Marković broj: 3010  2009 | Politikin zabavnik