sledeća tema »

[Angelina]

*

RASPEVANA VOJVODINA DEVETNAESTOG VEKA

BEOGRAD — Srpska muzika 19. veka razvijala se širom Srpstva, u Srbiji i austrougarskim gradovima naseljenim srpskim življem, s centrima u Beogradu i vojvođanskim mestima.

Dok je muzika imala istaknutu ulogu u srpskoj srednjovekovnoj državi (od 12. do 15. veka), zvanično muziciranje bilo je zamrlo u doba robovanja pod Turcima. U evropske muzičke tokove uključivali su se Srbi u Vojvodini u 18. veku, u granicama Habsburške monarhije, ne zaboravljajući svoje tradicionalne korene, piše Roksanda Pejović, a javlja sajt "Rastko".

Naručioci ikonostasa, portreta i mrtvih priroda uživali su u muzici koja se odvojila od orijentalnih uzora. Ipak, ostalo je malo podataka o crkvenoj i svetovnoj muzici toga doba.

Iako iz 18. i 19. veka, crkvene osmoglasnične melodije, pojane u Hilandaru, i još neke crkvene pesme, nastajale su po uzorima iz 15. veka (D. Petrović, Osmoglasnik u muzičkoj tradiciji Južnih Slovena, Beograd, 1982). Postoji verovatnoća da je u prvoj polovini 18. veka nastalo crkveno pojanje na osnovu kasnovizantijske tradicije i srpskog narodnog pojanja (od 1713. ono je na crkvenoslovenskom jeziku).


ZAMETAK ROMANTIZMA  U MUZICI

Građani su u to doba sticali muzičko obrazovanje. Oličenje tadašnje narodne muzike bio je Irig, gde su se okupljali guslari iz raznih krajeva.

To je bilo vreme obeleženo amaterizmom, ali se u njemu začela srpska muzika romantičarskog stila, zasnovana na narodnom melosu. Pored srpskih muzičara domorodaca, njenom usponu su doprineli i stranci, osobito Česi, koji su bili horovođe u srpskim pevačkim društvima, svirali u orkestrima i predavali po školama.

Muzika je pretežno bila u službi rodoljubivih ideja i očuvanja naroda, što su pokazale i besede (koncepti s takozvanim mešovitim programom — horovima, solističkim i orkestarskim kompozicijama, kao i pozorišnim komadom) koje su organizovala crkvena pevačka društva, stožeri srpskog muzičkog života.


SRPSKO NARODNO POZORIŠTE

U Srpskom narodnom pozorištu u Novom Sadu (osnovano 1861), koje je izvodilo predstave za srpsku publiku u vojvođanskim i slavonskim mestima, kao i u beogradskom Narodnom pozorištu (osnovano 1868).

Autor većine aranžmana i muzike za komade bio je Slovenac Davorin Jenko (1835—1914), koji je trideset godina bio dirigent Narodnog pozorišta.

Pod ruskim se uticajem kanti, oblici ruske neliturgijske muzike, javljaju u srpskim dramskim delima. U Beogradu, tada pod vlašću Austrijanaca, osnovana je 1721. grčka škola pojanja, a krajem 18. i početkom 19. veka u Sremskim Karlovcima, središtu srpske mitropolije, nastalo je karlovačko pojanje.

Do vrhunca na polju negdašnje horske muzike prispelo se u Pančevu sedamdesetih a u Beogradu, Subotici i Kikindi osamdesetih godina 19. veka. U kragujevačkom teatru negovana je scenska muzika već u doba Miloša Obrenovića.

RTV | 13. januar 2009.

[Angelina]

*

MUZIČKO STVARALAŠTVO U VOJVODINI


Sve vrste muzike, zabavna, narodna i ozbiljna, bez obzira na svoje različite estetske vrednosti, svaka na svoj način, utiču na formiranje muzičke kulture jedne društvene sredine. Muzičko stvaralaštvo je imalo, a ima i danas, važnu kulturno-estetsku ulogu u razvoju opšte kulture u Vojvodini.


KOMPOZITORI I MUZIČKI PISCI
 
Poznati kompozitori i muzički pisci u Vojvodini su:

Jovan Adamov, Isidor Bajić, Rudolf Bruči, Anton Eberst, Juraj Ferik, Tibor Hartig, Erne Kiralj, Ivan Kovač, Svetozar-Saša Kovačević, Karolj Krombholc, Josif Marinković, Matija Molcer, Nikola Petin, Miroslav Štatkić, Sava Vukosavljev, Trandafir Žuržovan.

Jovan Adamov (1942), kompozitor zabavne muzike, danas je dirigent Zabavnog orkestra Radio Novog Sada i muzički producent zabavne muzike. Pored zabavne muzike, komponuje i muziku za decu, za TV i film.

Rudolf Bruči (1917) kompozitor i muzički pedagog, autor je mnogobrojnih muzičko-scenskih, orkestarskih, vokalno-instrumentalnih i kamernih dela, od kojih su najpoznatija: Končertino za orkestar, Balet "Noć na pruzi", Koncert za klavir i gudački orkestar, kantata "Vojvodina" i Treća simfonija. Dobitnik je nagrade "Grand prix international" za simfonijsku muziku na konkursu belgijske kraljice Elizabete u Briselu (1966), nagrade "Mir i prijateljstvo" u Pragu (1963) i više drugih nagrada.

Isidor Bajić (1878—1915), pisao je muzičke udžbenike i rasprave, komponovao horska dela, klavirske kompozicije, nekoliko opereta i Operu "Knez Ivo od Semberije".

Anton Eberst (1920), muzički pisac i muzički umetnik,autor je mnogih školskih muzičkih udžbenika i knjiga iz oblasti muzičke umetnosti.

Juraj Ferik (1908—), muzički pisac, sakupio je više od 1200 slovačkih narodnih pesama, pisao udžbenike muzičkog vaspitanja za osnovne škole i objavio publikaciju "Slovačke narodne igre iz Vojvodine".

Tibor Hartig (1934), muzički umetnik i kompozitor, autor je kamernih, koncertnih i scenskih dela, od kojih su najpoznatija: Minijature za violončelo i klavir, Koncert za violončelo i gudački orkestar i Muzičko-scenska igra za decu "Crvenkapa i vuk".

Erne Kiralj (1919), kompozitor i etnomuzikolog, sakupio je više od 5000 mađarskih narodnih pesama, pisao školske udžbenike i naučne radove. Komponovao je mnogobrojna orkestarska, kamerna i klavirska dela i muziku za decu, od kojih su najpoznatija: Tri mađarske narodne pesme za tamburaški orkestar, Mađarske narodne pesme iz Vojvodine za violinu ili violu ili klarinet i klavir, Refleksije br.1—6 za glas, gitaru i citru.

Ivan Kovač (1937—1984), kompozitor, autor je orkestarskih, kamernih, klavirskih i vokalnih dela, od kojih su najpoznatija: Koncert za gudački orkestar, Serenada bukolika za gudački orkestar, Tri tužne narodne za violončelo i klavir, Varijacije i fuga za dva klavira.

Svetozar-Saša Kovačević (1950), kompozitor, a nastupa i kao orguljaš. Izbor kompozicija: Adado i fuga za orkestar harmonika, Duvački kvartet, Mjuzikl "Patkica Žutkica", scenska muzika za dramske predstave i televizijske drame, mali komadi za klavir.

Karolj Kromholc (1905—1981), kompozitor i muzički umetnik, komponovao je orkestarska, klavirska i solističko-instrumentalna dela, od kojih su najpoznatija: Vojvođanska mađarska rapsodija za klavir i simfonijski orkestar, Skice iz Bačke za gudački orkestar, Marš-fantazija, Burleska, Suite romantique, 12 etida za klavir.

Josif Marinković (1851—1931), kompozitor, dirigovao je raznim pevačkim društvima i horovima. Komponovao je solo pesme, horske kompozicije, duhovnu muziku i scensku muziku za pozorišna dela.

Matija Molcer (1935), muzički umetnik i kompozitor. Kao koncertni umetnik nastupao je u mnogim mestima naše zemlje i inostranstva i snimao za mnoge radio-stanice. Komponovao je simfonije, klavirske koncerte, svite, sonate, solo pesme, horske kompozicije i razne manje kompozicije za klavir.

Nikola Petin (1920), kompozitor, autor orkestarskih, solističko-instrumentalnih i vokalnih dela, od kojih su najpoznatija: Klasična simfonija, Simfonija brevis, Barokna simfonija, Koncert za gudački orkestar, Balada za fagot i klavir.

Miroslav Štatkić (1951), kompozitor i muzički pedagog. Izbor kompozicija: simfonije "Atos", "Seobe" i "Alfa", opere "Lenka", "Teodora" i "Boj na Kosovu", elektro-akustična muzika "Japan", "Drvo života", "Biblijske priče".

Sava Vukosavljev (1914—1996), kompozitor narodne muzike i dirigent, bio je osnivač i dugogodišnji dirigent Tamburaškog orkestra Radio Novog Sada. Komponovao je instrumentalna, vokalno-instrumentalna dela i solo pesme.

Trandafir Žuržovan (1924), kompozitor narodne muzike, sakupio je preko 600 rumunskih narodnih melodija iz Vojvodine, a komponovao je horske kompozicije, kompozicije za glas i narodni orkestar, kompozicije za duvački orkestar.

Sve o kompozitorima i njihovim delima može se saznati u:
Udruženju kompozitora Vojvodine,
21000 Novi Sad, Petrovaradinska tvrđava, atelje 6,
Tel: 021 615 750 i 063 848 87 83


RADIO NOVI SAD I TELEVIZIJA NOVI SAD

Radio Novi Sad je osnovan 1949. godine.

Televizija Novi Sad osnovana je 1972, a prvi program iz svog studija emitovala je 1975. godine.

Radio i Televizija Novi Sad obraćaju se svojim slušaocima na jezicima svih nacionalnosti koje žive u Vojvodini.

Muzički program obuhvata sve oblasti muzičkog života i sačinjava nerazlučivu celinu sa govornim emisijama.

Adresa:
Radio Novi Sad, Ž. Zrenjanina 3, Tel. 021-611-588
Televizija Novi Sad, Sutjeska 1, Tel. 021-615-144


MUZIČKE ŠKOLE

U Vojvodini danas radi 21 muzička škola i Akademija umetnosti u Novom Sadu sa svojim Odsekom za muzičku umetnost.  
    
Muzička škola u Subotici osnovana je 1868. godine, a njen prvi direktor bio je Ištvan Frankl, koji je istovremeno bio i direktor gimnazije.

Gradska muzička škola u Vršcu osnovana je 1859. godine i u njoj su se učili: klavir, harmonijum, flauta i pevanje.

Muzička škola "Isidor Bajić" u Novom Sadu osnovana je 1909. godine.  

  
MUZIČKI ANSAMBLI  

Subotička filharmonija
 
Subotička filharmonija, osnovana 1908. godine, priredila je mnogobrojne koncerte sa umetnicima-solistima najvišeg svetskog ranga. Za prethodnih deset godina vrsni muzičari su otišli iz grada, te je Filharmonija bila prinuđena da svoju delatnost svede u skromne okvire.
 
Vojvođanska filharmonija

Vojvođanska filharmonija, osnovana 1924. godine pod nazivom Novosadska filharmonija i sastavljena isključivo od profesionalnih muzičara, bila je najznačajniji muzički ansambl u Vojvodini i radila je, sa manjim prekidima, veoma uspešno do 1991. godine, kada je prestala da postoji. U Vojvodini postoji inicijativa renomiranih profesionalnih muzičara za ponovnim osnivanjem Vojvođanske filharmonije.  


NARODNI ORKESTAR RADIO NOVOG SADA
  
Narodni orkestar Radio Novog Sada, osnovan 1949. godine, svira srpsku, mađarsku, slovačku, rumunsku i rusinsku narodnu muziku i prati pevače. Orkestar nastupa i na televiziji, učestvuje kao pratnja pevačima na takmičenjima koje organizuju Radio i Televizija Novi Sad i snima CD. —
 
 
Tradicija horskog pevanja veoma je razvijena u Vojvodini. Još u 19. veku sva veća mesta imala su svoja pevačka društva.

Tradicija horskog pevanja nastavljena je i danas stvaralaštvom mnogobrojnih horova, čiji se izbor programa kreće od dela srednjovekovnih majstora, dela horske muzike domaćih i svetskih klasika do horskih dela savremenih kompozitora.

Najpoznatiji horovi u Vojvodini su:

Hor "Josif Marinković" i Hor "Koča Kolarov" iz Zrenjanina, Hor "Jovan Bandur" iz Pančeva, Ženski kamerni hor "Musica pannonica" iz Sente, Kamerni hor "Zvony" iz Selenče, Mešoviti hor Doma kulture iz Ruskog Krstura, Mešoviti hor "As" iz Vršca, Gradski mešoviti hor iz Rume, Mešoviti hor "Musica viva" iz Čantavira, Kamerni mešoviti hor "Bartok Bela" iz Kule, Hor Akademskog kulturno-umetničkog društva "Sonja Marinković", Hor "Sveti Georgije" i Hor Jevrejske zajednice "Hašira" iz Novog Sada, Mešoviti hor "Slavenska" i Mešoviti hor "Pro musica" iz Subotice, Hor "Iuventus cantat" iz Sombora.

Najbolji horovi u Vojvodini takmiče se svake treće godine na Festivalu muzičkih društava Vojvodine u Rumi, koji organizuje Kulturni centar Ruma.

Deo teksta preuzet sa: Kultura VojvodinaTV