sledeća tema »

[Angelina]

**

ANTONIJEVIĆ ŽIVANA, SLEPA ŽIVANA


Antonijević, Živana, slepa Živana, pevačica narodnih pesama (Srbija, ? — Zemun, 20. XII 1827)
 
Poreklom "odnekud iz Srbije", živela je u Zemunu 1815. i znatno pre toga. Zapis "kao slepica išla je čak i po Bugarskoj” treba verovatno protumačiti kao podatak da se prehranjivala pevajući uz gusle, putujući sa slepčovođom. Pevanju epskih pesama učila je slepu Jecu.
 
Vuk Stef. Karadžić ostavio je svedočanstvo da je od nje 1815. zapisao sedam narodnih pesama (Kako se krsno ime služi, Ko krsno ime slavi onom i pomaže, Nahod Momir, Marko Kraljević i Alil-aga, Marko Kraljević i 12 Arapa, Ljutica Bogdan i vojvoda Dragija, Vučko Ljubičić), a s razlogom se pretpostavlja da su još neke pesme od iste pevačice (Opet to od jedne sljepice, Marko Kraljević i vila, Nevjera ljube Grujičine, Ivo Senković i aga od Ribnika, Musić Stefan, Gajo i njegov ujak, Ženidba Todora od Stalaća, Smrt vojvode Kajice, Zidanje Manasije). Pripada redu najboljih pevača.

 
IZVORI: Vuk Stef. Karadžić, Srpske narodne pjesme, I—III, Beč 1841; Vukova prepiska III, Beograd 1909, 150.
LITERATURA: Vuk Stef. Karadžić, Narodne srpske pjesme IV, Beč 1833, XXI; Svetozar Matić, Sremske pesme u Vukovoj zbirci, Prilozi proučavanju narodne poezije, 1934, I, sv. 2, 153; Vido Latković, Vukov "račun od junačkih pesama", Kovčežić, 1959, II, 59—60; Vladan Nedić, Slepa Živana, pevač Vuka Karadžića (Prilog spitivanju individualnog umetničkog postupka epskih narodnih pevača), PKJIF, 1963, XXIX, sv. 1—2, 59—71; Stevan Radovanović, Iz kulturne istorije Zemuna, Zemun 1966, 24—25, 39—40.
 
Marija Kleut
Odabrane biografije (I — IV tom) | Matica Srpska

[Angelina]

**

SLEPA ŽIVANA


Posebnu skupinu među Vukovim pevačima čine slepe žene pevačice. Kod njih se može uočiti pojačana emocionalnost, saosećanje prema stradanjima i stradalnicima, smisao za događaje iz porodičnog života i za porodične odnose. U našu junačku epiku unele su ne samo motive nego i način doživljaja sveta, osnovna raspoloženja i atmosferu ženskih pesama,— one su njen opori herojsko-patrijarhalni duh ublažile lirskom mekoćom i toplinom osećanja. Nigde se to tako lepo ne sagledava kao kod najveće među ženama pevačima, Slepe Živane (umrla 1828). Sve njene pesme govore o ličnim odnosima ljudi: to mogu biti odnosi oca prema sinu ili sina prema ocu, majke prema deci, sestrića i ujaka, kralja i njegovog vojvode, gospodara i sluge ili čak odnos dvaju protivnika koji dele megdan, ali u svim tim slučajevima izbijaju na videlo izvesna srdačnost i toplina karakteristične za porodične odnose. Najpoznatije i najlepše među njima su Ivo Senković i aga od Ribnika i Smrt vojvode Kajice. Ljubav je u pesmama ove pevačice sveopšti princip; ona ne zna ni za kakva ograničenja, ni za kakve podele. Svi junaci njenih pesama jedni prema drugima stalno iskazuju naklonost i miloštu. Suze se prolivaju ne samo za svojim nego i za tuđinom, pa čak i za onim od kojega js junaka sustiglo veliko zlo. Ljubavlju se obasipaju ne samo ljudi nego i životinje. Marko, kad hoće da podstakne svog Šarca na trk, ne udara ga bakračlijom, već ga grli i ljubi. Jedna od najdirljivijih scena u čitavoj našoj narodnoj epici jeste ona kada stari Đurađ Senković savetuje svog konja kako da mu čuva neiskusnog sina u borbi. Slepa pevačica, koja se celoga veka potucala od nemila do nedraga, doista je nosila u svom srcu ljubav prema celom svetu.

Jovan Deretić • Marija Mitrović
Iz Istorije književnosti, 1984.