*
HADŽI RADOVAN BEĆIROVIĆ TREBJEŠKI[...] Od svih pobrojanih mesta gde se pevalo uz gusle, najdublji trag one su ostavile u srpskim krajevima. U prevodu Starog i Novog zaveta Đure Daničića i Vuka Karadžića gusle se pominju od biblijskih vremena. Sa sigurnošću se može reći da su se gusle slušale na dvoru kralja Stefana Prvovenčanog početkom 13. veka. Ovaj instrument se često pominje u pisanim izvorima, ali likovnih predstava nema do dolaska Turaka. Najstariji likovni prikaz gusala je iz XVII veka. Od tada pa do današnjih dana one prate srpski narod u vremenima slave i poraza, junaštva i izdaje. Do početka srpske revolucije 1804. godine guslari uz gusle pevaju o Dušanovom zemaljskom i Lazarevom carstvu nebeskom. Gusle ječe o Obilićevoj hrabrosti, borbi Marka Kraljevića sa Turcima i Vukovom izdajstvu. U teškim danima pod turskim ropstvom podsećaju srpski narod na negdašnju slavu i veličinu. Iako su često događaji izmišljeni, oni ostaju priča i istorija za daleka pokolenja. Značaj guslara u ovom teškom periodu najbolje oslikavaju reči najpriznatijeg novovekovnog pesnika-guslara Hadži Radovana Bećirovića:
...Kad je Srbin najviše strepio
Guslar ga je nadom krijepio
Oštrio je pjesmom jatagane...Ideja je bila samo jedna: podstaći srpski narod u borbi za opstanak i dati mu primere kako se valja ponašati u teškim danima. [...]
Socijalistička izgradnja zemlje i stvaranje zajedničkih kultova i heroja jugoslovenskih naroda i narodnosti sredinom XX veka, kao i ubrzana industrijalizacija i veliki odlazak stanovništva iz sela u gradove, nisu ostavljali puno prostora za gusle i pesmu uz njih. Jedan od najvećih i najpriznatijih pesnika i guslara bio je Hadži Radovan Bećirović Trebješki (1897—1986). Za sebe je govorio da su mu život omeđila dva vladara koja su ga držala u zatvoru: "od Josifa do Josipa". Ovaj pesnik iz Bijele kod Šavnika svojim pesmama obeležio je srpsko stradanje od Kosovskog boja do Mojkovačke bitke čiji je učesnik i sam bio. Iako polupismen, sa tek dva-tri razreda osnovne škole, posedovao je veliki dar za pisanje. Često je govorio:
"Čovjek ako ne čita, on je ograničeno pametan. Jedan doktor ili pravnik, ako ne čita, ako ne putuje — on je zanatlija... Sveznanje se ne može imati ako čovjek ne putuje, ne čita, ne opšti s ljudima koji znaju i koji ne znaju.Njegove pesme "Zirka Kajović", "Žena je život", "Krivošijska buna" neke su od najpevanijih pesama uz gusle. "Mojkovačka bitka" je vratila popularnost guslama, a guslaru Bošku Vujačiću donela veliku slavu i poštovanje. Ova pesma je osamdesetih godina prošlog veka bila prodata na više od milion gramofonskih ploča. Koliko je Radovan Bećirović popularan među guslarima i koliko su njegove pesme imale dubinu i poruku, svedoči i jedna epizoda iz vremena dolaska Josipa Broza u Crnu Goru šezdesetih godina. Crnogorsko rukovodstvo, u želji da što bolje dočeka maršala, odredilo je guslara Milivoja Nikčevića. Ovaj, opijen čašću, nije vodio računa o pesmi. Pevao je uz gusle poznatu Bećirovićevu pesmu "Dolazak kralja Aleksandra u Crnu Goru". Skamenjeno partijsko rukovodstvo nije znalo šta se dešava dok je predsednik Josip Broz netremice slušao izvođača. Na kraju mu je aplaudirao i poklonio sat. Pesme Radovana Bećirovića bile su rado slušane, recitovane i pevane, ali i zabranjivane. Takva je pesma "Jama" koja govori o strašnim zločinima komunista nad monarhistima u Crnoj Gori tokom Drugog svetskog rata. Skromni mlinar i bard epske narodne pesme, stvaralac i umetnik, na svom grobu u Nikšiću za života je isklesao epitaf čiju vrednost i danas mnogi filozofi i pesnici ocenjuju:
Pod ovom sam pločom lega
Kao sužanj željan svega
Još vapiju ispod zemlje
Nesvršene moje željeZbirka "Pjesme borbe, ropstva i slobode" čini celokupan pesnički opus velikog umetnika. U njoj je sažet njegov višedecenijski rad. Njegovim pesmama uz gusle se "pjane pokoljenja" i uči nepoznata istorija. Njegove životne poruke su škola čojstva i junaštva. Ono što se sve ređe u današnjem svetu sreće:
Svi su ljudi na svijetu braća,
To je vjera prava i najkraća,
Tako zdravi ljudski razum shvaća;
Nema vjere koja grijeh pere!Autor teksta:
Sava Samardžić (1989)
Apsolvent na Filozofskom fakultetu u Beogradu — smer istorija.
Deo teksta pod nazivom "Gusle moje" preuzet sa sajta:
Strpski akademski krug 
