sledeća tema »

[Angelina]

*

TODOR ŠVRAKIĆ
(Prijedor, 10.03.1882 ― Sarajevo, 05.12.1931)


ŠVRAKIĆ TODOR, slikar (10/3 1882, Prijedor). Osnovnu školu svršio je u mestu rođenja. Umetničku je školu pohodio u Beogradu 1900—1904. Zatim je studirao godinu dana u Beču privatno, a 1905—1910 učio je u Umetničkoj Akademiji u Pragu. Pre rata bio je član društva Medulić. — III. radi kompozicije, portrete i pejsaže. U posledlje vreme neguje, naročito akvarelom, bosanski i južnosrbijanski pejsaž. Izlagao je, od 1908, u Pragu, na svima izložbama Medulića, zatim u Rimu 1911 u srpskom paviljonu i na svim jugoslovenskim izložbama. Priredio je kolektivne izložbe nekoliko puta (u Sarajevu, Beogradu i Somboru). Živi u Sarajevu, kao gimnaziski nastavnik veština.   

V. P.

Stanoje Stanojević (1874—1937), srpski istoričar, univerzitetski profesor, prvi srpski enciklopedista, član Srpske kraljevske akademije i redovni profesor Beogradskog univerziteta.
(V. P) Veljko Petrović, inspektor Ministarstva Prosvete — Beograd

Narodna enciklopedija srpsko-hrvatsko-slovenačka III S—Š
Prof. St. Stanojević, Zagreb, 1928.


***

Todor Švrakić (Prijedor, 10. mart 1882. ― Sarajevo, 5. decembar 1931.) bio je prvi školovani slikar sa prostora Bosne i Hercegovine koji je 1906. godine završio likovnu akademiju u Pragu.

Sa 16 godina odlazi u Beograd gdje pohađa privatnu slikarsku školu Riste i Bete Vukanović, da bi školovanje produžio kod Paje Jovanovića u Beču, a kasnije i u Pragu.

Godine 1911. u Sarajevu otvara slikarsku školu, prvu te vrste u Bosni i Hercegovini.

Radio je kompozicije  portrete i  pejsaže, od kojih je najpoznatiji zvanični i jedini portret  Nikole Pašića, predsjednika Vlade Kraljevine Jugoslavije. Izlagao je 1911. godine u Pragu, i na svim izložbama "Medulića", zatim u Rimu 1911. i na svim jugoslovenskim izložbama u to vrijeme. Smatran je jednim od najboljih srpskih akvarelista.

Srpsko prosvjetno i kulturno društvo "Prosvjeta"


***

Napomena:
Ko je prvi obrazovani slikar sa prostora Bosne i Hercegovine:  Đorđe (Đorđo) Mihajlović (1875—1919) Todor Švrakić (1882―1931) ili Đorđo Đoko Mazalić (Mazalica) (1888—1975)?

U "Narodnoj enciklopediji srpsko-hrvatsko-slovenačkoj" iz 1928. u biografiji Đorđa Mihajlovića piše da je 1899. došao u Beograd, u privatnu slikarsku školu Riste Vukanovića i nakon godinu dana odlazi u Minhen i uči godinu dana privatno u ateljeu profesora Ažbea. Nakon toga se upisuje u Umetničku Akademiju i diplomira 1906. godine kod profesora Lefca.

Na zvaničnoj internet prezentaciji "Prosvjete" nalazimo podatak da je Todor Švrakić takođe 1906. godine, završio Likovnu akademiju u Pragu. Međutim u biografiji koju je sastavio Veljko Petrović u "Narodnoj enciklopediji srpsko-hrvatsko-slovenačkoj" iz 1928. godine navodi se kao završna godina 1910.  

Vojislav Vujanović, pozorišni i likovni kritičar i publicista iz Sarajeva za Novinsku agenciju Republike Srpske SRNU između ostalog kaže: "... prvi i najstariji školovani i profesionalni slikar Đoko Mazalić, a slijedi Đorđe Mihajlović, rođen u Tuzli, školovan u Evropi..."

U biografiji slikara Đorđa Đoka Mazalića (Mazalica) (1888—1975) u izdanju Matice srpske (tom V), autora M. Radića, nalazimo sl. podatke: maturirao u Velikoj gimnaziji u Sarajevu 1909., studirao na Visokoj školi likovnih umetnosti u Budimpešti, prvi semestar prve godine je završio 1911. i drugi semestar druge godine 1914.

[Angelina]

*

TODOR ŠVRAKIĆ — SLIKE






Crkva u Kladovu, akvarel
privatno vlasništvo
Izvor: facebook

[Angelina]

*

TODOR ŠVRAKIĆ ― STOTINU GODINA POSLIJE


Izložbom "Todor Švrakić ― stotinu godina poslije" Muzej Kozare iz Prijedora obilježio je stogodišnjicu od prve likovne izložbe priređene u ovom gradu. Direktor Muzeja Kozare Milenko Radivojac rekao je da je ova postavka, sa kulturno-istorijskog aspekta, jedna od najznačajnijih koju je ova kulturna ustanova priredila u posljednjoj deceniji. "Todor Švrakić je prije 100 godina u svom rodnom gradu organizovao prvu likovnu izložbu, tako da je i logično da smo ovaj događaj obilježili postavkom njegovih radova", rekao je Radivojac.

On je naveo da je izloženo 21 djelo, od čega je 6 akvarela i 15 ulja na platnu, a slike su vlasništvo Muzeja Kozare, Umjetničke galeriji BiH iz Sarajeva te privatne kolekcije porodice Medić. "Prvi školovani slikari iz Prijedora, Todor Švrakić i Pero Popović te Branko Radulović iz Mostara su 1907. godine organizovali u Sarajevu prvu likovnu izložbu u istoriji bosanskohercegovačkog slikarstva, a drugu je Švrakić priredio u Prijedoru tri godine poslije", istakao je Radivojac.

Izložbu je otvorio zamjenik načelnika opštine Milenko Ðaković koji je istakao da je Švrakić prvi školovani slikar iz Prijedora koji se danas ponosi sa pedesetak poznatih i priznatih akademskih slikara i često ga nazivaju "gradom slikara". Todor Švrakić je rođen 1882. godine u porodici krovopokrivača. Rano je pokazao zanimanje za slikarstvo, a prva znanja stekao je u Beogradu u Srpskoj crtačkoj i slikarskoj školi. Bio je štićenik Paje Jovanovića, na čiju je preporuku dobio stipendiju "Prosvete" i 1904. godine, zajedno sa Popovićem, upisuje prašku Likovnu akademiju u klasi profesora Vlahe Bukovca.

O biografiji i slikarskom putu Todora Švrakića, koji je umro 1931. godine, na otvaranju izložbe je govorila istoričarka umjetnosti Vidosava Grandić. "Bavila sam se posebno istraživanjem prvih slikara, i na ovoj izložbi nije prikazano sve što je Todor Švrakić radio ali je pokazan on kao portretista i, s druge strane, kao umjetnik čiji su akvareli ostali trajno zabilježeni u našoj istoriji umjetnosti kao vrhunska ostvarenja", rekla je Grandićeva. Izložba "Todor Švrakić ― stotinu godina poslije" dio je manifestacije "Kulturno ljeto Prijedor 2010"... .

Grad Prijedor 21.06.2010.