*
ĐORĐO ĐOKO MAZALIĆ (Kostajnica, Bosanska Krajina, 05.05.1888 — Sarajevo, 28.02.1975) Mazalić, Đoko Đorđo, slikar, istoričar umetnosti
Osnovnu školu završio je u Prijedoru 1898. a maturirao u Velikoj gimnaziji u Sarajevu 1909. Profesor crtanja F. Velc ga je prvi poučavao slikarskoj umetnosti, a svraćao je i u atelje J. K. Janevskog kod koga je učio i Jovan Bijelić. Studirao je na Visokoj školi likovnih umetnosti u Budimpešti, gde je završio prvi semestar prve godine (1911) i drugi semestar druge godine (1914). U proleće 1911. boravio je u Beču i obilazio muzeje i umetničke zbirke. Brzo je napredovao u savladavanju slikarske veštine, pa je već naredne godine u okviru Društva "Medulić" izlagao na IV jugoslovenskoj izložbi u Beogradu, te na zajedničkoj izložbi sa J. Bijelićem i Petrom Tiješićem u Sarajevu. Dalje školovanje omeo je Prvi svetski rat, budući da je 1914. interniran u Arad a odatle upućen na ratište. Bio je na raznim frontovima od Karpata do Some, a najduže na italijanskom frontu (1916—1918), crtajući i slikajući kad god mu se pružila prilika. U jesen 1917. dopušteno mu je da dođe u Sarajevo radi učešća na Izložbi umetnika iz Bosne i Hercegovine u organizaciji Zemaljske vlade. Posle rata bio je aktivan u Društvu umetnika SHS u Sarajevu, pa u zagrebačkoj sekciji Saveza jugoslovenskih umetnika "Lada". Imao je četiri samostalne izložbe u Zagrebu od 1919. do 1922. Od svog umetničkog rada živeo je do ženidbe sa Marijom Fišer januara 1923. Potom je bio učitelj veština, prvo u II muškoj gimnaziji u Sarajevu a od naredne godine do 1945. u ženskoj gimnaziji. Odlukom Ministarstva prosvete odobreno mu je odsustvo bez prava na prinadležnosti (1. X 1927 — 30. VI 1928) koje je proveo u Beogradu, u kući svoje sestre balerine Olge Tores-Grbić, slikajući i pripremajući ispit za učitelja crtanja u srednjim školama. Ispit je položio aprila 1928. u Beogradu. Sudelovao je u radu grupa Četvorica (1929— 1930) i Krug (1935—1937) i u osnivanju Galerije slika pri Zemaljskom muzeju u Sarajevu (1930), kojom je rukovodio do 1943. Atelje koji je imao u Beogradu izgoreo je sa svim slikama za vreme bombardovanja. Posle Drugog svetskog rata bio je profesor gimnazije u Travniku (1946—1953) a potom je radio u Zavodu za zaštitu spomenika kulture, gde je penzionisan kao viši naučni saradnik.
U njegovom slikarskom radu mogu se razlikovati četiri faze. U prvoj je slikao pejzaže i žanr-prizore pod uticajem akademizma, simbolizma, secesije, plenerizma i elemenata ekspresionizma (
Branje, 1913;
Kopači, 1918;
Mesečina, 1919;
Ovnovi, 1919;
Kockari, 1920;
Osuđeni, oko 1920;
Predeo s bijelom kućom, oko 1920;
Prodavač ćilima, sa autoportretom u prisutnoj ličnosti u žirado šeširu, 1921;
Rano proleće, oko 1921;
Putnici, 1922). U drugoj fazi (1925—1930) slikao je portrete, kompozicije, aktove i pejzaže u duhu magičnog realizma (
Bijeg u Egipat, 1926;
Herojski kraj, 1927;
Autoportret sa psom, 1927). Oko 1930. usredsređuje se na boju i omekšava formu (
Selo u Bosni, oko 1931;
Motiv sa starim gradom, oko 1931;
Na stijeni, 1932—33;
Suton, oko 1933;
Portret supruge, oko 1937). U trećoj fazi, koja bi se mogla nazvati fazom poetskog realizma, uočavaju se dva tipa pejzaža: jedan čvršćih oblika, planinski pejzaž Bosne, i drugi, treperav, ravničarski pejzaž Posavine, čudesnih valerskih gradacija (
Predvečerje na Savi, 1932—1933;
Motiv iz Posavine, 1934). U četvrtoj, posleratnoj fazi, preokupiran je pejzažom koji načinom slikanja podseća na impresionizam, ekspresionizam i apstrakciju (
Razgovor s cvijećem, 1965).
Između dva svetska rata pisao je likovne kritike, bavio se restauriranjem i konzerviranjem slika i umetničkih predmeta, pisao članke i studije o ikonama, o tehnologiji starih ikonopisaca i o starim bosanskim gradovima. Za delo
Slikarska umjetnost u Bosni i Hercegovini u tursko doba dobio je 27-julsku nagradu Bosne i Hercegovine (1966). Umjetnička galerija BiH u Sarajevu priredila mu je retrospektivnu izložbu s katalogom i bibliografijom njegovih radova i radova o njemu (1970). Dela mu se nalaze u Umetničkoj galeriji BiH, Muzeju grada Sarajeva, Etnografskom muzeju u Beogradu i dr., kao i u privatnom vlasništvu. Porodično prezime Mazalica promenio je u Mazalić.
DELA: knjige: Slikarska umjetnost u Bosni i Hercegovini u Tursko doba (1500—1878), Sarajevo 1965; Leksikon umjetnika slikara, vajara, graditelja, zlatara, kaligrafa i drugih koji su radili u Bosni i Hercegovini, Sarajevo 1967.LITERATURA: Azra Begić, Đoko Mazalić (retrospektiva), Sarajevo 1970; Lazar Trifunović, Teški zadaci, tragične sudbine, Politika, 9. V 1970, 14; Vitomir Srbljanović, Snažna slikarska ličnost. Povodom retrospektivne izložbe Đoke Mazalića u Ekspozituri Umjetničke galerije BiH u Mostaru, Sloboda, Mostar, 22. VI 1970, 7.M. Radić
Odabrane biografije (V tom) |
Matica Srpska
