sledeća tema »

[Angelina]

*

NIKOLA NEŠKOVIĆ

(Požarevac, oko 1729 — Vršac, 1785)

NEŠKOVIĆ NIKOLA, ikonopisac i portretist (početkom 18 veka, Požarevac — 1785, Vršac). Još detetom, protiv volje očeve, koji je bio bogat trgovac, pohađao je N. jednog mesnog zografa i počeo je da uči slikarstvo pored njega. Kada je izbio rat Austrijanaca protiv Turaka, verojatno onaj 1737, otac je poslao svoga sinčića s "kumom Đukom" i sa 1.000 dukata da se sklone u Austriju, dok opasnost ne mine. Međutim, za vreme rata otac je umro, a kum materijalno propade, izgubivši i povereni novac. Tada se mladi N. posvetio svom omiljelom zanatu, radeći kao učenik uz jednog vršačkog živopisca. Skucavši nešto novaca, N. je otišao u Požun, koji je tada bio u neku ruku priestolnica i kulturni centar u Ugarskoj, i tamo je stupio kao pomoćnik kod nekog Nemca slikara. Ovde ga je upoznao i zavolio srpski episkop bez eparhije Jovan Georgijević, potonji vršački vladika i posle karlovački mitropolit. On ga je uzeo u zaštitu i posle ga je poveo sa sobom u Vršac, gde ga je stalno pomagao, dajući mu posla. N. je kao čovek uživao velik ugled među vršačkim građanima, i osnovao je tu porodicu. Bio je po majci ded J. Sterije-Popovića.

Sudelovao je aktivno i u duhovnom pokretu našeg dositejevskog 18 veka, te je pisao i stihove, od kojih je njegov unuk zabležio samo fragmente o buni vršačkih Srba protiv vladike Vićentija Popovića (1776), zbog reformi srpskih pogrebnih običaja po caru Josipu. — Kao slikar N. je bio solidan majstor. On ima svoje mesto pored odličnih savremenih Srba umetnika, J . Orfelina, T. Kračuna, T. Češljara i drugih školovanih slikara. Od njegovih radova poznati su do sada ovi: Autoportret iz mlađih godina u zbirci J . Vujića, Tajna večera iz 1762 u vršačkom vladičanskom dvoru, a od njega će po svoj prilici poticati i portret Jov. Georgijevića, episkopa i ikone u kapeli istoga dvora. Njegova je u manastiru Krušedolu, u proskomidiji, ikona despota Stevana, sa ženom, majkom Angelinom, i sa sinovima Maksimom i Jovanom, iz 1753.

L i t e r a t u r a: Jovan Sterija Popović, Glasnik Društva Srbske Slovesnosti (2, 159—261); Srpski Sion (1904, 441).

V. Petrović
Narodna enciklopedija Pr. ST. STANOJEVIĆ, 1928 PDF

*

Stanoje Stanojević (1874—1937), srpski istoričar, univerzitetski profesor, prvi srpski enciklopedista, član Srpske kraljevske akademije i redovni profesor Beogradskog univerziteta.
Veljko Petrović, inspektor Ministarstva Prosvete — Beograd

*

"U okviru portreta javljaju se i prvi autoportreti koji se pripisuju Nikoli Neškoviću i Stefanu Teneckom." Narodni muzej u Beogradu

[Angelina]

*
KRST I ZVONA NAD SRBIJOM

IKONOSTAS U KAPELI VLADIČANSKOG DVORA — VRŠAC


Kapela u Vladičanskom dvoru posvećena je Sv. Arhangelu Mihajlu, a nalaze se u glavnoj ulici preko puta Saborne Crkve.

Nalog za podizanje i izradu ikonostasa dao je i ktitor, bio Vladika vršački, Jovan Georgijević. On je nalog dao svome pridvornom slikaru Nikoli Neškoviću i ikonostas osveštao 1773. godine.

Oltarska pregrada je zidana, kakav je bio običaj u Banatu sve do polovine 19.—og veka. Ornamentalnu dekoraciju u štuku izveo je nepoznati štukater, u barokno-rokajnom stilu. Reljefni ukrasi, oko ikona su barokne stilizacije.

Carske dveri sa rezbarenom ornamentikom su iz kasnijih vremena.

Nikola Nešković, preuzima i islikavanje, od 1763. do 1773. godine. Ikone su slikane uljem na zidu. Raspored ikona nije horizontalan, već polukružan oko centralne ikone Rođenja Hristovog u većim i manjim medaljonima. Donja zona je klasična sa dvema scenama u soklu.

Karakteristična je i traka, iznad prestonih ikona, islikana lepim tekstom jevanđelista o Hristovom ishođenju. Ispod trake je Sabor Svetih Arhangela.

Nikola Nešković je rođen 1729. godine u Požarevcu, a upokojio se u Vršcu 1785. god. Na poziv Episkopa Jovana nastanio se 1750.  u Vršcu. Ovo je jedini njegov ikonostas, a radio je i ikone i iluminirao rukopise, pre svega za svog mecenu.

Ikonostas kapele u Vršcu, stilski pripada "prelaznom periodu" kada su se pojavili učeni slikari, a pre svega Nikola Nešković.

author Miodrag Novaković | orthphoto.net

[Angelina]

*

ZANIMLJIVOSTI O NIKOLI NEŠKOVIĆU


Nikola Nešković. — Rodio se početkom XVIII veka u Požarevcu. Umro u Vršcu 1785 godine. Još kao dečak napustio je Srbiju i prešao u Austro-Ugarsku. Jedno vreme živeo je u Požunu, a zatim se nastanio u Vršcu. Osim ikona za krušedolski ikonostas zna se samo za još nekoliko njegovih radova. Bavio se i književnošću. [Milorad Panić Super]

*

Jedva nova grupa Požarevljana — izbeglica (iz vremena Patrijarha Arsenija IV) zadržala se i nastanila se i u samom Vršcu. Mladi Vrščani možda i ne znaju, ali njihovi stariji su svakako slušali da je (od tih izbeglih Požarevljana) postojala nekada u Vršcu — tu negde oko stare pošte — takozvana "Požarevačka mala". Iz te grupe izbeglica — Požarevljana bio je i mladi slikar Nikola Nešković, štićenik potonjeg vršačkog episkopa Jovana Georgijevića (koji je vladika i podigao vršačku "veliku" crkvu i ovaj prekrasni vršački vladičanski dvor). Taj slikar NIKOLA NEŠKOVIĆ, rodom iz Požarevca, naslikao je ovaj svojevrsni i jedinstveni ikonostas vršačke dvorske vladičanske kapele. A njegova je kći rodila jednog od najpoznatijih Vrščana — književnika Jovana Steriju Popovića. ... [Episkop Hrizostom (Vojinović), Svetosavlje]

*

Sterija je poreklom iz grčke trgovačke porodice Sterije Popovića, a po materi iz slikarske porodice; njegov ded po majci Julijani Nešković bio je slikar i pomalo pesnik Nikola Nešković, pa je i kćer udao za živopisca Vasilija Nedeljkovića; [Milorad Pavić: Klasicizam]

*


Nikola Nešković je pridvorni slikar vršačkog episkopa Jovana Georgijevića i njegovog naslednika Vikentija Popovića. Na srednjeevropsko obrazovanje upućuje jedino slikarev Autoportret, dok su njegovi radovi u crkvenoj umetnosti bili vezani za ranobarokne okvire ukrajinske piktoralne poetike. Naslikao je minijature za rukopisni Paraklis Stefanu Dečanskom i ikonu sa likovima sremskih despota Brankovića, koja je rađena po ugledu na stariju ikonu Andrije Raičevića pronađenu u manastiru Šemljug. [Autor teksta nepoznat]

*

... Ikonopisac Nikola Nešković je 1753. godine, po nalogu vršačkog episkopa Jovana Đorđevića, velikog dobrotvora manastira Krušedola, prekopirao za Krušedol jednu staru ikonu manastira Šemljuga u rumunskom Banatu sa likovima majke Angeline i despota. Majstori krušedolskih fresaka bili su najverovatnije Grci sa Svete Gore, a autori uljanog zidnog slikarstva Jov Vasiljević i Stefan Tenecki. [uprava.vojvodina.gov.rs]

*

U Muzeju Srpske crkve nalazi se šest ikona sa predstavom Svete kuće Brankovića, a među njima je i ikona koju je 1753. godine izradio slikar Nikola Nešković. [objavljeno na sajtu: Glas srpske, 2013]

DELA:  

1. Minijature za rukopisni Paraklis Stefanu Dečanskom
2. Ikona sa likovima sremskih despota Brankovića
3. Sv Georgije u Temišvaru — ikonostas
4. Sabor sv Arhanđela u Izbištu — ikonostas