|
Angelina
|
 |
« Odgovor #5 poslato: Decembar 17, 2015, 02:14:36 pm » |
|
**
UMETNOST XIX VEKA
JOVAN POPOVIĆ — BIDERMAJER
Danilov učenik Jovan Popović je najčistiji predstavnik epohe srednjoevropskog bidermajera. Rođen je 1810 u banatskom selu Opovu. On je u Danilu video učitelja i trajni uzor. Ne postoje materijalni dokazi da je bio Danilov učenik, ali analiza stila, ne samo prvih radova, vodila je čak do zaključaka da je "do kraja ostao u okvirima danilovskog slikarstva, nešto malo tvrđi u formi i suvlji u fakturi, ali u nekim svojim portretima skoro ravan svom uzoru". Aprila 1842 godine došao je na Akademiju u Beč, gde je ostao do kraja 1845 ili početka 1846. Vodeće ličnosti austrijskog i bečkog bidermajera bili su istovremeno i profesori Akademije. Jozef fon Firih i Leopold Kupelvizer, u čijoj klasi crtanja je bio i Popović. Tada je njegovo slikarstvo sazrelo. Prve korake je načinio u Vršcu između 1835 i 1837. Sledeće dve godine je putovao po Sremu i slikao. Prešao je u Beograd 1839, i tu ostao do otvorene mogućnosti da se upiše na bečku Akademiju. Jovan Popović se vraćao u Beograd i naročito između 1849—52. bio na putu da ostvari uspešnu karijeru. Međutim, izgleda da nije mogao da izdrži rivalstvo sa Dimitrijem Avramovićem (u to vreme radi Sabornu crkvu), miljenikom crkvenih i prosvetnih vlasti kneževine. Vratio se nazad u rodni Banat, oženio se 1854 uz kumstvo Jovana Sterije Popovića, i dosta rano bolno i nesrećno umro od slinavke 1864.
Prvi izvesno datovani Popovićevi radovi, portreti, potiču iz 1833. Jasno je dejstvo Danilovog načina rada. Razlike su se ispoljavale u konačnom rezultatu, ali je izgradnja slike započinjala tako što se najpre površina inkarnata podslikavala sivim tonom, da bi se u nastavku rada na osvetljenim mestima nanosili topli tonovi karmin crvene mešane belom. Osenčeni delovi su rađeni tako što se u dubljim senkama, u očnoj duplji ispod veđa i oko nosa nanosila sijena smeđa. Na manje osenčenim partijama, gde se postiže završna modelacija, i Danil i Popović su postavljali lazure svetle boje kako bi se pojačalo delovanje sive podloge. Događalo se nešto što je na drugi način otežavalo utvrđivanje Popovićevog autorstva. Prijateljstvo sa slikarem Urošem Kneževićem projektovalo se i na vrlo sličan način slikanja. Portret Uroša Kneževića smatran njegovim autoportretom a u stvari Knežević je bio zahvalan model svom prijatelju. Pogrešne atribucije pratile su još jednu važnu Popovićevu sliku. Portret Petra Kranjčevića dugo je smatran delom Konstantina Danila, postavši potom "klasicistički najdoslednije delo u srpskom slikarstvu". Portret je naslikan 1845—46 u grizaju, valerskim gradiranjem jednog bojenog tona, što je bilo strano Danilovoj praksi, a uočeno više puta upravo kod Jovana Popovića. To su rezultati pomnog učenja na Akademiji. Novo svedočanstvo o tome predstavlja Portret deteta sa jagnjetom, poznata i popularna Popovićeva slika, nastala, kako govori zapis na poleđini, 6. maja 1846. Doživljeni u okruženju svežine prolećnog zelenila i radosnog buđenja prirode kakvo se slavi na đurđevdanskim urancima, dečak i jagnje su otkrili i emocije samog slikara. Postoji ubeđenje da je to "jedna od najčistijih romantičarskih slika u srpskom slikarstvuprve polovine XIX veka". Doprinos ovakvim kvalifikacijama je i Popovićev portret vojvode Knićanina, vođe dobrovoljaca iz Srbije u bitkama 1848. Prikazan kao branilac Pančeva, pred vedutom grada i ratišta, Knićanin je postavljen u poznatu scenografiju glorifikacije vojskovođe (međutim, osim ikonografije ovaj portret nema druge karakteristike tipičnog srpskog romantizma već je pre deo velike porodice motiva bidermajerskog slikarstva srednjoevropskog područja).
Učinilo se ponovo na jednom portretu da se Popović udaljava od vladajuće "glatke i bezlične fakture". Primećeno je to na portretu carinika Jovičića ostvarenom za vreme novog boravka u Beogradu, a na početku najznačajnije i najzrelije Popovićeve faze između 1849—53. Tada je i bečko slikarstvo u zenitu. Moglo bi se smatrati da je prilog vrednostima Jovana Popovića upravo takva spremnost da se izražava naizgled suprotnim sredstvima slikarskog jezika epohe čiji je izraziti predstavnik. Ubrzo je naslikao platna koja otklanjaju predomišljanja i potvrđuju apsolutnu pripadnost regulama tipične bidermajerske poetike. Portret Savke Simić predstavlja devojčicu postavljenu u aranžman koji je Popović s lakoćom pretvorio u celinu sabranu od matematički sračunato povezanih pojedinosti, mirnog ritma svetlosnih efekata i blistave materijalizacije. Portret devojčice sa cvećem, takođe slikan '52—'53 pokazuje njegovo majstorstvo u potpunom dovršenju glatke i skoro porculanski hladne površine slike. Jer svetlucava glazura, prekrivajući krajnje pedantno obrađen svaki delić platna, reprezentuje osnovne i vodeće osobenosti bečkog bidermajera.
Autor teksta nepoznat
|
