sledeća tema »

[Angelina]

*

POGLED NA ISTORIJU NASTANKA  KOSOVSKO-METOHIJSKE AUTONOMIJE — OD PRAKOSOVA DO
KOMUNISTIČKIH USTAVA OD 1974. GODINE — SA ZAKLJUČKOM O OSNOVNOM UZROKU ZAŠTO JE NATO
1999. OKUPIRAO KOSOVO I METOHIJU I 2008. DOZVOLIO DA SE TAMO PROGLASI ŠIPTARSKA DRŽAVA


Godine 1396. turski sultan Bajazit svrgnuo je Vuka Brankovića, čime otpočinje turska vladavina nad Kosovom i Metohijom, koja će trajati do 1912. godine.

Od 10. veka, Kosovo i Metohija sa Skadrom bili su u sastavu srpske države, koju je tada ponovo uspostavio knez Časlav Klonimirović. Ali i ranije ta su područja naseljavali Sloveni, to jest Srbi (Seliščev). Skadar će nadalje biti i prestonica srpske Zete.

Šiptare ili Albance istorija na tim prostorima spominje znatno kasnije. Napominjemo da je ispravnije taj narod nazivati onako kako on sam sebe zove, dakle Šiptari, a ne Albanci, kako ih zovu drugi narodi. Šiptar potiče od reči "šćipe" (shqipe), koja najverovatnije znači "orao" i koja očigledno stoji u prasrodstvu sa praslovenskom i srpskom rečju "ščepati" i "šćapiti"; (v.: P. Skok, Etimologijski rječnik hrvatskoga ili srpskoga jezika, I, 1971, str. 301 i d. i III, 1973, str. 383 id.). Šiptari bi, dakle, trebalo da budu "sinovi orlova" (M. Lamberz, Lehrgang des Albanischen, I, Berlin 1954, str. 189 id.). Istorija Šiptare na Balkanu spominje mnogo kasnije nego Srbe. Značajno je da učeni vizantijski car Konstantin Porfirogenit, (905—959) koji u svom delu "O upravljanju državom" (De administrando Imperio) iscrpno govori o Srbima i njihovom poreklu, ne kaže ništa o Šiptarima, ali zato — što je važno! — pripoveda o "potkavkaskim Albancima" i o "počastima koje se moraju odavati njihovim poglavicama"; (v.: Đ. Slijepčević, Srpsko-arbanaški odnosi kroz vekove sa posebnim osvrtom na novije vreme, 2. izd., 1983, str. 13).

Tek u 11. veku, vizantijski istoričar Mihailo Atalijat izveštava o Šiptarima, to jest balkanskim Albancima, koji su učestvovali u vojnom pohodu vizantijskog sicilijanskog namesnika i uzurpatora Georgija Manijakisa na Solun, 1043. godine (Attaliates, 297, ed. Bonnae 1853, nav. u: D. Bogdanović, Knjiga o Kosovu. Razgovori o Kosovu, 1990, str. 35). Obično se smatra da naziv Albanci potiče od staroga grada Arbanuma (srpski: Raban) koji je sa oblašću oko njega postao etničko središte Šiptara i kome oni dadoše ime Kruja (Kroja). No, a videćemo i zašto, iz razmatranja o poreklu tog naziva ne bi trebalo nipošto isključivati ni Porfirogenitove "potkavkaske Albance".

Antisrpska i antislovenska nemačko-austrijska istoriografska škola proglasila je Šiptare potomcima starobalkanskih Ilira, što su nekritično prihvatili i neki inače solidni radovi na našem jeziku; (v., na primer: K. Jireček, Istorija Srba, I, 2. izd., str. 85). Ta neistina imala je, međutim, dalekosežne političke posledice. U 20. veku nju su zvanično usvojili Šiptari i od nje načinili političku dogmu, dogmu "ilirskog porekla". Oslanjajući se na nju, oni su se proglasili starosedeocima Balkana, a Slovene, naročito Srbe, žigosali kao došljake i uzurpatore. "Etničko čišćenje", koje su oni vekovima sprovodili nad Srbima, dobilo je na taj način "naučno" opravdanje.

No, istina je da Šiptari nikako ne mogu biti Iliri ili njihovi potomci. Ilirska plemena je 167. godine pre Hrista u potpunosti pokorila Rimska Imperija i ona su zaključno sa 3. vekom bila romanizovana; potomci Ilira uglavnom su srednjevekovni "Vlasi". Dokaz nemogućnosti da su Šiptari ilirskoga porekla nepobitno pružaju lingvistika i antropologija. Ilirski jezik spadao je u skupinu indoevropskih jezika poznatu kao "kentum", u koju takođe spadaju grčki, latinski, keltski, kao i germanski jezici. Šiptarski jezik spada u "satem" skupinu indoevropskih jezika, gde spadaju i slovenski jezici, jezici pribaltičkih naroda, jermenski i iranski jezik te sanskrit. I u rasnom pogledu, Šiptari su najsličniji Jermenima. Oni su, dakle, kavkaskog porekla, pa prema tome verovatno i potomci Porfirogenitovih "potkavkaskih Albanaca". (V.: C. S. Coon, The Races of Europe, New York 1939, str. 179, 182 idd., 627, s daljom stručnom književnošću.) Vizantija je, slično Rimskom Carstvu, običavala da borbena nomadska plemena naseljava na svojim, posebno onim ugroženim, granicama. Tako je i Šiptare iz Potkavkazja naselila na Siciliju radi odbrane od Arapa. Odatle su oni, pod Georgijem Manijakisom, dospeli na Balkan.

Dodao bih da je zadatak naše istorijske nauke da se bori protiv laži nemačko-austrijske istoriografske škole. Ali, ona to ne sme da čini lažima i besmislicama kao šarlatani poznati kao "sorabisti", već za ugled treba da joj služe radovi velikog proučavaoca srpske praistorije Relje Novakovića.

Kada su Turci u drugoj polovini 15. veka zaposeli Albaniju i prisajedinili je Otomanskom carstvu, otpočeo je brz proces islamizacije Šiptara — već u 16. veku polovina od njih bili su muslimani (Bogdanović, nav. delo, str. 323), a kada je u 18. veku taj proces uglavnom bio okončan, među njima je muslimana bilo oko 70%, a ostatak se delio na rimokatolike (na severu) i pravoslavce (na jugu). S tim, što muslimanima treba dodati i Srbe koji su primili islam, što je bio i početak njihove albanizacije. Među svim evropskim narodima koje su pokorili Turci bilo je prelaznika na islam; no, ni u jednom u tolikoj srazmeri kao kod Šiptara. Razlog je tome što Šiptari nikada ranije nisu imali svoju državu i sledstveno tome svoju državnu hrišćansku Crkvu, dok ih je prelaz na islam podizao na rang gospodareće nacije, "Turaka", i davao im pravo da ugnjetavaju i potiskuju porobljenu hrišćansku raju. Svojim položajem "Turaka" Šiptari su bili zadovoljni sve do druge polovine 19. veka, to jest do početka naglog slabljenja Otomanskog carstva i naporednog jačanja balkanskih hrišćanskih naroda, pre svega Srba. Na novonastalu političku situaciju Šiptari su reagovali tako, što su 23. maja 1878. godine u prizrenskoj Bajrak-džamiji osnovali Prizrensku ligu, čiji su učesnici većinom bili veleposednici, hodže i plemenske poglavice, ali je bilo i intelektualaca-nacionalista. Liga je obrazovala svoj glavni odbor i oblasne komitete među svim Šiptarima i zatražila od Porte šiptarsku autonomiju. No, turska vlada je u stvari tajno stajala iza Prizrenske lige, s namerom da pomoću nje izigra odluke Berlinskog kongresa koji je održavan iste godine, što priznaje i hrvatsko-komunistička Enciklopedija Jugoslavije (I, Zagreb 1955, str. 157). Oštrica Liginih zahteva bila je upravljena protiv Srbije, Crne Gore i Grčke; traženo je da se Šiptarima vrati sve ono što su Srbija i Crna Gora bile  osvojile  od Turaka. Šiptari  su između 1796. i 1912. godine podizali i ustanke protiv Turske. U stvarnosti, međutim, nije bilo ozbiljnih sukoba između šiptarskih pobunjenika i turske vojske; glavne žrtve tih ustanaka bili su Srbi, posebno na Kosovu i u Metohiji; na dnevnom redu tih ustanaka po pravilu su ubistva Srba, paljevine njihovih kuća i bogomolja, pljačkanje njihove imovine, silovanja i otmice njihovih devojaka i žena. Zato bi posledica svakog šiptarskog nemira protiv Turaka bilo masovno iseljavanje Srba, koje je i inače od kraja 17. veka bilo neprekidna pojava.

Od 1912. Kosovo i Metohija ponovo se nalaze u sastavu Srbije i Crne Gore, i 1918. ulaze sa tim državama u sastav Kraljevine Jugoslavije. Najznačajniji događaj razdoblja između Prvog i Drugog svetskog rata na području Kosova i Metohije je ponovno naseljavanje tih krajeva srpskim, ali i drugim slovenskim stanovništvom. Kolonisti su najvećma dobivali zapuštenu zemlju turskih begova, ali je ponekad dolazilo i do povreda međa šiptarskih zemljišnih poseda, jer Šiptari obično nisu imali dokaze o pravu svojine na zemljištu. Samo, te povrede se nikako ne mogu porediti sa šiptarskim terorom koji je nad Srbima vladao do 1912. godine. Valja napomenuti da su i tokom Prvog svetskog rata naročito Šiptari rimokatolici s oružjem u ruci bili na strani neprijatelja Srbije.

No, najveći saveznik Šiptara Kosova i Metohije do 1941. godine bio je najveći neprijatelj Kraljevine Jugoslavije — Komunistička partija Jugoslavije, kao ispostava Komunističke internacionale (Kominterne) sa sedištem u Moskvi. Na svome Petom kongresu, održanom jula 1924, Kominterna usvaja programsko opredeljenje razbijanja jugoslovenske države, zbog toga što je ona tvorevina Versajskoga mirovnog ugovora i zato što u njoj vlada nacionalno ugnjetavanje velikosrpskog karaktera. Sledstveno tome, iz Jugoslavije treba da se izdvoje, kao nezavisne republike, Hrvatska, Slovenija i Makedonija. Istovremeno, Centralni odbor NRPJ (legalna forma delovanja u zemlji zabranjene Komunističke partije) u jednoj rezoluciji kaže da nezavisne nacije Jugoslavije kasnije treba da slobodno uđu u federaciju radničko-seljačkih republika Balkana; pri tome "jedan od prvih zadataka u tom pravcu jeste borba protiv srpskog šovinizma". Jugoslovenskim komunistima stavljeno je, s tim u vezi, u zadatak i da sarađuju sa nacionalističko-separatističkim organizacijama, makar one bile i fašističke, kao što su hrvatske ustaše i šiptarski Kosovski komitet. O ovom potonjem govori i rezolucija Četvrtog kongresa Komunističke partije Jugoslavije održanog oktobra 1928. u Nemačkoj: "Partija izjavljuje solidarnost revolucionarnih radnika i seljaka ostalih nacija Jugoslavije, a pre svega Srbije, sa albanskim nacionalno-revolucionarnim pokretom u licu Kosovskoga komiteta i poziva radničku klasu da svesrdno pomaže borbu raskomadanoga i ugnjetenoga albanskoga naroda za nezavisnu i ujedinjenu Albaniju." Pošto je od 1913. već postojala država Albanija, ovim se očigledno mislilo i na prisajedinjenje Kosova i Metohije toj državi.

Do zaokreta u politici Kominterne prema jugoslovenskoj državi dolazi pod uticajem njenoga Sedmog kongresa, koji je držan avgusta 1935. pod teretom zabrinutosti komunističke vrhuške zbog mogućnosti fašističke i imperijalističke invazije s Hitlerom na čelu na SSSR. Sada je glavna parola te politike ujedinjenje svih antifašističkih, slobodoljubivih i progresivnih snaga u svakoj zemlji radi odbrane od fašizma i radi očuvanja mira (Desanka Pešić, Jugoslovenski komunisti i nacionalno pitanje 1919—1935, 1984, str. 261). Polazeći od toga, Centralni komitet KPJ u svojoj rezoluciji usvojenoj u leto 1936. godine – uz zadržavanje prava na samoopredeljenje i otcepljenje svakog jugoslovenskog naroda — odustaje od politike razbijanja državnoga područja Jugoslavije i dalje kaže: "Kod današnjih prilika pokret za otcjepljenje potlačenih naroda išao bi na ruku samo fašističkim imperijalistima i njihovim ratnim ciljevima. Ne samo da bi to bacilo zemlju u vrtlog rata, ne samo da bi bio stavljen na kocku opstanak Jugoslavije, nego i sloboda i nezavisnost svih naroda Jugoslavije. Zbog toga KPJ mora raskrinkati kao agente fašističkih imperijalista fašističke grupe Ivana Mihailova i Pavelić-Perčeca, koji se sada demagoški izjašnjavaju za nezavisnu Hrvatsku i Makedoniju."

Pri svem tom, stav komunista prema Srbima nije se suštinski menjao. U jednoj okružnici Centralnog komiteta KPJ se kaže: "Mi nastavljamo sa svom snagom borbu protiv režima velikosrpskoga ugnjetavanja, za slobodu i prava ugnjetenih naroda. Naš stav koji dolazi do izražaja u našem osnovnome zahtevu: pravo na samoopredeljenje sve do prava na otcepljenje, mi ne menjamo. Ali ne smemo postavljati težište na otcepljenje nego potcrtavati da svaki narod ima pravo da sam odluči o svojoj sudbini. Težište se, dakle, postavlja na pravo samoopredeljenja. Baš zbog toga ističemo zahtev za narodnim skupštinama, odnosno saborima u Zagrebu, Ljubljani, Skoplju, Cetinju i Sarajevu, koji će biti izabrani slobodnim izborima." O istom pravu srpskoga naroda, dakle o skupštini u Beogradu, nema dakle ni govora. Odavde gledano, mogu se razumeti složeni nacionalno-politički manevri KPJ od 1940. do 1980. godine, to jest u razdoblju kada je na njenom čelu i od 1944. na čelu jugoslovenske države stajao Josip Broz Tito. Ta totalitarna stranka gajila je i podsticala sve antisrpske nacionalizme u Jugoslaviji, ali je ujedno suzbijala njihovu poslednju, prirodnu konsekvencu: separatizam, odnosno razbijanje jugoslovenske države. Time su ta stranka (kasnije nazvana SKJ) i njen diktator učinili srpski narod taocem svoje politike i čuvarem svoje vlasti. Zato nije nesuvislo povući paralelu između austrougarskoga cara i kralja Franje Josifa (1830—1916) i njegova obaveštajca Josipa Broza.

Predradnjom komunističke autonomije Kosova i Metohije može se smatrati osnivanje Oblasnog komiteta KPJ za Kosovo i Metohiju (1937.) i njegovo neposredno potčinjavanje Centralnom komitetu KPJ (1940.), čime su komunisti jasno stavili do znanja da te oblasti doduše vide kao deo Jugoslavije, ali ne i Srbije. Koliko je ta mera bila sa stanovišta partijskoga rada neopravdana, najbolje svedoči činjenica da je uoči Drugog svetskog rata na Kosovu i u Metohiji bilo 239 članova KPJ, od čega su samo 23 bili Šiptari (B. Horvat, Kosovsko pitanje, Zagreb 1988, 53).

Tokom Drugog svetskog rata, golemu većinu pripadnika partizanskih jedinica, kojima je rukovodila KPJ, činili su na Kosovu i u Metohiji, kao i u drugim delovima zemlje u kojima je ustanak imao masovan karakter, Srbi. Šiptari Kosova i Metohije, naprotiv, nakon što je italijanski okupator 1941. godine, najveći deo tih oblasti prisajedinio "velikoj fašističkoj Albaniji", postali su u ogromnoj većini zakleti fašisti. To ideološko ruho omogućilo im je da nastave svoj stari antisrpski pogromaški zanat koji su upražnjavali u doba turske vladavine: Ubistva (uključujući i ubistva sveštenik) i proterivanja (osobito kolonista), pljačke, paljevine, silovanja i otmice žena, postali su opet kosovsko-metohijska svakodnevica. A kada je Italija 1943. kapitulirala, Šiptari Kosova i Metohije odmah su se vezali za novoga okupatora, Nemačku. Oni krajem 1943. osnivaju "Drugu prizrensku ligu", koja pod pokroviteljstvom nemačke obaveštajne službe ističe svoje teritorijalne pretenzije u svrhu stvaranja "velike Albanije'. ("Treća prizrenska liga" sa istim pretenzijama osniva se 1946. u Sjedinjenim Američkim Državama.) Do kraja Drugog svetskog rata Šiptari Kosova i Metohije prisutni su i u nemačkoj SS diviziji "Skenderbeg", a ponajviše u vojnoj organizaciji "Bali kombetar" (od tuda naziv "balisti" za njene pripadnike) koja se jednako bori za "veliku Albaniju", najpre u saradnji sa Italijanima i Nemcima, a potom i sa britanskom obaveštajnom službom (Slijepčević, nav. delo, str. 325 idd., 340; Vojna enciklopedija, 2. izd., I, Beograd 1970, str. 441 id.).

Nakon povlačenja Nemaca u novembru 1944. veći deo Kosova i Metohije kontrolišu balisti i Druga prizrenska liga, koji na pokušaj jugoslovenskih komunista da preuzmu vlast, odgovaraju u decembru 1944. masovnim ustankom. Tito je bio prinuđen da na Kosovu i u Metohiji 8. februara 1945. zavede vojnu upravu i da za gušenje ustanka upotrebi tri divizije (oko 30.000 boraca); ta vojna uprava zadržana je sve do jula 1945. godine. Međutim, veoma je znakovito da su cenu pacifikacije šiptarskih fašista morali da plate Srbi! Poverenik unutrašnjih poslova NKOJ-a (tako se nazivala Titova partizanska vlada) raspop Vladimir Zečević doneo je 6. marta 1945. najpre "privremeno" a potom trajno rešenje o zabrani vraćanja kolonista u njihova ranija mesta življenja. To rešenje bilo je jedno u nizu titoističkih bezakonja, pošto nije imalo nikakav pravni osnov iako je u stvari predstavljalo konfiskaciju i pošto je u vreme njegova donošenja NKOJ već bio podneo ostavku (u cilju stvaranja privremene jugoslovenske vlade). No, ono ujedno pokazuje da su titoistički komunisti takođe znali i umeli da čak i fašiste favorizuju na račun njihovih žrtava.

[Angelina]

*
nastavak

Titoistima se čak i žurilo da šiptarske fašiste ugrade u svoj sistem vlasti. "Oblasna narodna skupština Kosova i Metohije", čije je članove praktično imenovala jedna uska grupa Šiptara komunista, koja je i rukovodila radom dotične skupštine, donela je 9. jula 1945. rezoluciju kojom "daje izraza želji celokupnog stanovništva oblasti da ova bude priključena federalnoj Srbiji kao njen sastavni deo". Nakon što je 23. jula 1945. tu rezoluciju potvrdilo Predsedništvo AVNOJ-a, centralnog komunističkog parlamenta, Predsedništvo Narodne skupštine Srbije, koju su skupštinu takođe činili delegati lokalnih komunističkih vlasti, donelo je 1. septembra 1945. Zakon o ustanovljenju i ustrojstvu Autonomne Kosovsko-metohijske oblasti. Autonomija te oblasti nije bila naročito velika, pravno gledano više je odgovarala lokalnoj samoupravi. Po članu 3 navedenoga Zakona: "Narodne vlasti Autonomne Kosovsko-metohijske oblasti, mesne, sreske i oblasne, rade na osnovu zakona Srbije i zakona Demokratske Federativne Jugoslavije i na osnovu odluka Narodne skupštine Autonomne Kosovsko-metohijske oblasti koje proističu iz gornjih zakona kao i na osnovu odluka i naredaba Narodne vlade Srbije i njenih ministara, Savezne vlade i njenih ministara; one rukovode potčinjenim im upravnim organima i obezbeđuju čuvanje državnog poretka i prava građana." Samo, Šiptari su bili većinski zastupljeni u svim oblasnim organima i imali apsolutnu većinu i u svim organima lokalne samouprave (Slijepčević, nav. delo, 344). To je omogućilo da se uspostavi kontinuitet sa antisrpskim fašizmom, i taj kontinuitet traje i do današnjih dana. Zato su Kosovo i Metohija jedna od retkih oaza fašizma u Evropi, koji je prožet elementima plemenskog patrijarhalizma i islamskoga fundamentalizma.

Bitnijih promena u kosovsko-metohijskoj autonomiji nema duže vremena, iako je 1963. termin "oblast" zamenjen terminom "pokrajina". Tek kada se Tito 1966. na "brionskom" plenumu Centralnoga komiteta SKJ obračunao sa srpskim unitaristima u svojoj policiji, za šiptarske fašiste naglo dolaze bolji dani. Uzimajući za povod policijske zloupotrebe, koje bez njegova znanja i odobrenja, dakle bez njegova saučesništva, ne bi mogle da se događaju, Tito je odstranio srpske policijske kadrove sa Kosova i iz Metohije i zamenio ih šiptarskim. Amandmanom XVIII od 26. decembra 1968. na Ustav SFR Jugoslavije od 1963. godine, autonomna pokrajina Kosovo (reč "Metohija" kao srpska nestala je iz njenog naziva) dobila je i sopstveno pravosuđe i sopstvenu političku policiju. Usled toga došlo je, s jedne strane, do izolacije pokrajine od ostale Jugoslavije i, s druge, do otvaranja njene granice prema Albaniji, iz koje počinje da kulja neprekidna kloaka imigranata, špijuna i terorista. Kosovsko-metohijski fašisti i albanski maoisti bacili su se jedni drugima u zagrljaj jer ih je povezivao viši, nacionalni interes. I opet počinje izgon Srba, ali tihi, uz odobrenje zastrašenih srpskih komunista, koji zločine nad svojim sunarodnicima prikrivaju kao najstrožiju državnu tajnu. Uz genocid ide i kulturicid, svi spomenici i tragovi prebogate srpske kulture čiste se za iščezlim Srbima kao smeće — izum koji je u Albaniji već bio razradio Titov pitomac iz Drugog svetskog rata Enver Hodža.

Najviši stupanj autonomije koju su polučili Šiptari Kosova i Metohije dostignut je Ustavom SFR Jugoslavije od 1974. i Ustavom SR Srbije od iste godine. Reakcija nastupa posle Titove smrti i separatističke pobune 1981. kada nedela šiptarskih fašista nad srpskim narodom izlaze na videlo. Njen krajnji proizvod je režim Slobodana Miloševića i taj režim dvostepeno, 1989. i 1990. godine, uz poštovanje formi izmene Ustava Srbije, kosovsko-metohijsku autonomiju sužava otprilike na okvire koje je prvobitno imala. U ultimatumu upućenom Miloševiću krajem 1990-ih od strane SAD i NATO-a da Šiptarima vrati autonomiju od 1974. ima nečeg izuzetno licemernog. Ta zar nisu upravo prijatelji SAD i NATO-a iz Zagreba, Ljubljane i Sarajeva ostvarili nezavisnost svojih republika baš kršenjem i gaženjem Ustava od 1974. godine!? Mislimo, međutim, da je Milošević mogao mirne duše, bez straha za jedinstvo Srbije, da svojim protivnicima ponudi autonomiju koju su tražili, ali u celini, u njenom integralnom vidu!

Pisci Ustava Srbije od 1974. godine morali su da uveliko preuzmu, praktično da prepišu, savezni Ustav od iste godine. No, Ustav Srbije bio je taj koji je određivao meru autonomije Kosova i uređivao odnos republičkih i pokrajinskih organa. Pri tom takođe srpski ustavotvorci nisu imali veliku slobodu odlučivanja; radili su pod budnim okom Titovih žbira i savetodavaca. Zato je Kosovo dobilo pravo da donosi sopstveni ustav, svoju zakonodavnu skupštinu, svoje od Srbije potpuno nezavisne sudove i upravu. Ipak, od republike u sastavu Jugoslavije autonomna pokrajina se razlikovala u dva pravca:

S jedne strane, Kosovo nije posedovalo nacionalni suverenitet kao stožer državnosti te s toga ni svoje državno-nacionalne simbole: grb, zastavu i himnu; "socijalistička autonomna pokrajina" bila je Ustavom Srbije opredeljena kao "autonomna socijalistička samoupravna demokratska društveno-politička zajednica zasnovana na vlasti i samoupravljanju radničke klase i svih radnih ljudi, u kojoj radni ljudi i građani, narodi i narodnosti ostvaruju svoja suverena prava osim onih koja su ovim ustavom utvrđena kao prava koja se... ostvaruju u Republici" (član 291 i osnovno načelo I). Ta zajednička prava gotovo isključivo su se sastojala u srazmerno širokoj vlasti donošenja zakona koji važe na celoj teritoriji Republike (član 300), kao i podzakonskih propisa na osnovu istih (član 294).

S druge strane, Kosovo nije imalo ni svoj Savez komunista, već je partijska organizacija pokrajine bila uključena u Savez komunista Srbije. Razlog tome nije mogla biti samo "ustavna simetrija", prema kojoj je samo država-nacija mogla da ima svoj sopstveni Savez komunista s centralnim komitetom kao najvišim organom. U stvari, Tito se bojao separatizma osamostaljenih šiptarskih komunista, mogućnosti da izglasaju prisajedinjenje Kosova i Metohije Albaniji, što su već jednom pokušali početkom 1944. u Bujanu. Tito bi doduše možda i pristao da Kosovo i Metohiju preda Albaniji, ali samo pod uslovom da zauzvrat Albanija uđe u sastav "njegove" Jugoslavije; (v.: Horvat, nav. delo, 58 id.). Pomisao, naprotiv, da bi njegov bivši "narodni heroj" i potonji smrtni neprijatelj Enver Hodža mogao da ostvari svoju pretnju da kao oslobodilac na belom konju ujaše u Prištinu, morala je da staroga i bolesno sujetnoga tiranina užasava više nego malo šta drugo na svetu. Enverovom "oslobođenju" Kosova i Metohije valjalo je s toga postaviti dovoljno jaku prepreku, i ta prepreka bio je unutarizam unutar Saveza komunista Srbije.

U jednopartijskom sistemu, vlast monopolske stranke mora da bude ogromna. U Ustavu Srbije od 1974. godine, ta vlast dobila je izraz u osnovnom načelu VIII: "Savez komunista Srbije, kao deo Saveza komunista Jugoslavije, ... osnovni je pokretač i nosilac političke aktivnosti radi zaštite i daljeg razvoja socijalističke revolucije i socijalističkih samoupravnih društvenih odnosa, a posebno radi jačanja socijalističke društvene i demokratske svesti, i odgovoran je za to." Moć stavljanja u pokret i održavanja u kretanju državne organizacije je obeležje vrhovnoga državnog organa. Bez inicijativne i usmeravajuće vlasti Saveza komunista Srbije, ceo aparat takozvane "samoupravne socijalističke demokratije" pretvorio bi se u mrtav konglomerat. Najviši organ Saveza komunista Srbije, njegov Centralni komitet, bio je s toga u Srbiji vrhovni državni organ.

Pred pisce Ustava Srbije od 1974. godine postavio se izuzetno težak pravno-tehnički zadatak, kako tu vrhovnu vlast učiniti delotvornom i prema autonomnim vlastima, a ne izazvati nepovoljne političke reakcije. Oni su ga na najbolji i valjda na jedini mogući način rešili, pribegavajući konstrukciji takozvanih "pravnih praznina". Pravne praznine obrazuju slučajevi koji spadaju u pravo, ali nisu pravno uređeni; njihovu suprotnost čine slučajevi koji takođe nisu pravno uređeni, ali je pravo prema njima indiferentno – pravno prazan prostor; (v.: T. Živanović, Sistem sintetičke pravne filozofije: Sintetička filozofija prava, I, prir. Sl. Perović, 1997, 198 idd.). Tih pravnih praznina u Ustavu SR Srbije od 1974. ima dve. Po njegovom članu 402, "Ustavni sud Srbije daje mišljenje Skupštini SR Srbije o tome da li je pokrajinski ustav u suprotnosti s Ustavom SR Srbije". Ovde je pravna praznina to, kako se uklanja suprotnost pokrajinskoga ustava sa Ustavom Srbije. Po članu 295. stav 2, "Ako organi u autonomnim pokrajinama ne izvršavaju republičke zakone ili druge republičke propise za čije su izvršavanje i primenjivanje odgovorni, Izvršno veće Skupštine Socijalističke Republike Srbije upoznaće o tome odgovarajući organ autonomne pokrajine i preduzeće druge mere u okviru svojih prava i dužnosti". Ovde je pravna praznina to, kako će se obezbediti izvršavanje i primenjivanje republičkih zakona i drugih propisa na teritoriji autonomne pokrajine ako ih odgovorni pokrajinski organi ne izvršavaju i ne primenjuju.

Ukoliko nije nešto drugo propisano, pravne praznine u Ustavu nadležan je da popunjava vrhovni državni organ. A to je u Srbiji bio, kao što je maločas rečeno, Centralni komitet Saveza komunista Srbije. On je funkcije koje su proizilazile iz tog položaja i vršio sve do 1990. godine kada je mirnom i legalnom ustavnom promenom, dakle bez kidanja državnopravnog kontinuiteta, taj položaj prešao na ukupnost građana Srbije. Prema tome, vraćanje Šiptarima autonomije iz 1974. godine ne bi moglo da bude fatalno po Republiku Srbiju jer bi republička ustavnost i zakonitost bila delotvorno zaštićena pravima građana Srbije, odnosno njihovih predstavnika.

Što smo koncem 1990-ih krenuli mnogo gorim putem, na kome nas je čekala agresija NATO-a i otimanje Kosova i Metohije, bilo je uz niz iracionalnih uzroka koji padaju na teret vlastodršca, uslovljeno i dvama racionalnim. Prvo, pravni savetnici Slobodana Miloševića nisu bili u stanju da pravilno protumače Ustav Srbije od 1974. godine. Drugo, ti savetnici, a valjda i sam Milošević, imali su komunističku svest o vlasti komunističke partije u državi; za njih, ta vlast bila je jedan meta-pravni fakt, "istorijsko-revolucionarna nužnost" koja s pravom nema nikakve veze, te od tuda nisu mogli da vide ni kontinuitet te vlasti s novom, narodnom. Ovde smo, naprotiv, pokazali da je vlast komunističke partije u državi, kao i svaka državna vlast, pravna; vlast uveliko nemoralna i nelegitimna, ali uprkos svemu, pravna.

Za nas je, međutim, od suštinskoga značaja i da znamo koji je osnovni uzrok doveo do okupacije Kosova i Metohije 1999. godine od strane Sjedinjenih Američkih Država i njihovih NATO-saveznika i do proglašenja, na teritoriji Kosmeta, šiptarske države Kosovo 17. februara 2008. godine. Zašto, naime, tako različiti i često suprotstavljeni činioci svetske politike, kao što su pretežno protestantske Sjedinjene Američke Države, čiji vrh čine judeomasonski bankari, rimokatolička centrala Vatikan i islamski fundamentalizam, tako složno, usklađeno i trajno deluju protiv Srbije i srpskoga naroda?

U traženju odgovora na to pitanje nad pitanjima vratio bih se na duhovne korene Prvog srpskog ustanka od 1804. godine, na čijem je čelu stajao veliki vožd Karađorđe, kroz koje treba da živi svaki nacionalno svestan Srbin. Taj ustanak nije bio samo antiturska demokratska revolucija – kako tvrde mnogi zapadni, prozapadni i komunistički istoričari. Dakako, on je bio i to, i o tome među njegovim učesnicima nije bilo dvoumljenja. Već i guslarska narodna pesma "Početak bune protiv dahija" kaže: "Turci misle da je raja šala, al' je raja gradovima glava;" (V. Đurić, Antologija narodnih junačkih pesama, 13. izd., 1990, 665). Ali, Prvi srpski ustanak bio je i jedna konzervativna revolucija, čiji je cilj bio obnova Carstva Srpskoga; (v.: S. M. Grebenac, Vrhovna uprava i političke borbe u Karađorđevoj Srbiji, 1940, 4, 12, 13, 103; V. Ćorović, Istorija Srba, III, 1989, 19, 46, 49). Naročito je Srpska pravoslavna Crkva, primenjujući Zakonopravilo (Krmčiju) sv. Save i donekle Zakonik cara Dušana, držala budnom tradiciju toga Carstva i nagoveštavala njegov Vaskrs. To pak Carstvo videlo je sebe kao naslednika i produžitelja Vizantije, Istočnoga Rimskog Carstva, koje je ležalo na samrti. Georgije Ostrogorski (O verovanjima i shvatanjima Vizantinaca, 1970, 245) s tim u vezi kaže: "Tek je Stefan Dušan ustao protiv prvenstva Vizantijskog Carstva, uzevši carsku titulu i ističući svoje pravo na prvi rang u hijerarhiji država. Isto..., i veliki vladar Srba živeo je sasvim u svetu vizantijskih ideja i polazio od ideje jednog carstva." Dakle, Srpsko Carstvo je bilo Vizantija, nova Vizantija. I ta svest nužnosti obnove Vizantije, prebivajući u najdubljim slojevima srpskoga istorijskog pamćenja, jeste zapravo stožer srpske nacionalne svesti, koji Srbe razlikuje od susednih pravoslavnih naroda, a približava Rusima, koji svoju veledržavu takođe doživljavaju kao reinkarnaciju Vizantije, kao "Severnu Vizantiju". Zanimljivo je i da se zapadne granice Moljevićeve i Šešeljeve "Velike Srbije" uveliko podudaraju sa zapadnim granicama Vizantijskoga Carstva u 11. veku, u doba vlade cara Vasilija Drugog; (v. kartu 4, u: G. Ostrogorski, Istorija Vizantije, 2. fototipsko izd., 1996).

Vizantija nije, poput drugih država, nastala slučajno. Ona predstavlja ostvarenje jedne velike misli vodilje, jednog idejnog programa, koji je zacelo nadahnjivao i njenoga osnivača Konstantina Velikog, kada je 330. godine u Carigrad, "Novi Rim" i "Novi Jerusalim", preneo prestonicu Carstva iz staroga Rima. Ta misao vodilja je zaštita pravoslavnoga Carstva od varvara i jeretika kako Istoka tako i Zapada. Zato srpski i ruski narod, koji su po svojoj istorijskoj misiji pozvani da obnavljaju Vizantiju, moraju i da doživljavaju neprekidne nasrtaje onih sila koje su oduvek i po prirodi stvari neprijatelji Vizantije i njene ideje.

Piše: Profesor dr Milan Petrović u Nišu, 25. marta 2008. godine